Karakalpak Türklerinin Er Ziyvar Destanı (inceleme-metin)

Abstract

Bu araştırmada, `Karakalpak Folkloru` adlı eserin IX. cildinde yer alan ve Kiril alfabesiyle basılmış olan Karakalpak Türkler'ine ait Er Ziyvar adlı destanın üzerinde durulmuştur. Er Ziyvar destanı Kiril alfabesinden transkripsiyonlu olarak Latin alfabesine, Karakalpak Türkçesi ile yazıya geçirilen destan metni ise Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Aktarım sırasında iki dil arasındaki ortak kelimelerin kullanımına ve korunmasına özen gösterilmeye çalışılmıştır. Metinde yer alan destan geleneğine ait motifler değerlendirilmiştir. Metnin Türkçe aktarması ve Karakalpak Türkçesindeki orijinal hali karşılıklı olarak verilmiş, bu sayede iki kardeş dilin kullanımını da mukayese etmek amaçlanmış, destan metninden hareketle destanın içerisinde yansıttığı sosyal ve kültürel ortam ile birlikte gelenek, görenek, yaşayış ve inanış biçimleri gibi kimi unsurları kültürel bir miras olarak ortaya çıkartmak ve tanıtmak hedeflenmiştir.Çalışmada ayrıca anonim halk edebiyatı türlerinden olan destan hakkında terminolojik bilgi, sınıflandırma, destan üzerine yapılmış önemli çalışmaların yanı sıra kimi önemli destan anlatıcıları hakkında bilgi verilmiştir. Karakalpak Türkleri'nin tarihi, coğrafyası ve nüfüsları hakkında sayısal bilgilerlerle birlikte destan geleneğinin Karakalpak folklorundaki yeri ve önemi üzerinde durulmuş, Karakalpak edebiyatı üzerine Türkiye'de yapılmış kimi çalışmalar hakkında da bilgi vermek amaçlanmıştır.

In our thesis, IX of the work `Karakalpak folklore`. included in its volume and published in Cyrillic alphabet the epic called Er Ziyvar, belonging to Karakalpak Turks, has been focused on. The epic of Er Ziyvar transcribed from Cyrillic alphabet to Latin alphabet, The epic text, which was transcribed in Karakalpak Turkish, was translated into Turkish. Attention was paid to the use and preservation of common words between the two languages during transmission. The motives of the epic tradition in the text are evaluated. The Turkish translation of the text and its original form in Karakalpak Turkish were mutually given, in this way, it was intended to compare the use of two sister languages. Based on the epic text, it is aimed to reveal and introduce some elements such as traditions, customs, forms of life and beliefs as a cultural heritage along with the social and cultural environment reflected in the epic. The study also provided terminological information about the epic, which is an anonymous folk literature genre, classification, and important studies on the epic, as well as information about some important epic narrators. With numerical information about the history, geography and population of Karakalpak Turks, the place and importance of the epic tradition in Karakalpak folklore is emphasized and some studies on Karakalpak literature in Turkey are also aimed to give information about.