Yugoslavya'nın dağılması sürecinde Türk dış politikası: Bir vaka analizi olarak Türkiye-Karadağ ilişkileri

Abstract

Çalışmanın konusu konstrüktivist yaklaşımın merceği altında Yugoslavya'nın dağılmasından günümüze kadar Karadağ'a yönelik Türk dış politikasının kapsamlı incelenmesidir. Bahsi geçen zaman dilimi içinde Türk dış poltikasını etkileyen iç ve dış gelişmeler kaleme alınmıştır. İç ve dış gelişmeler çerçevesinde Türkiye ve Yugoslavya arasındaki ilişkilerin ilerleme ve duraklama dönemleri değerlendirilmiştir. Ayrıca Türkiye'nin, Yugoslavya'nın dağılması sürecinde oluşturan ve 'Türk/Müslüman' kavramına karşı nefretle dolu, kanlı etnik labirentlerde yol bulmasıyla birlikte bağımsızlığını kazanan devletlerle diplomatik ilişkilerin kurulması da irdelenmiştir. Türkiye'nin Yugoslavya sonrası kurulan devletlerle diplomatik ilişkiler kurma macerası ise Türkiye-Karadağ arasında inşa edilen ilişkilerde örneklendirilmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde Yugoslavya'nın parçalanmasında ortaya çıkan aşırı milliyetçiliğinin Osmanlı Devleti zamanında bölgede empoze ettiği 'Millet Sistemi' ile bağlantıları incelenmiştir. Bu bölümün esas amcı Balkan coğrafyasında, Osmanlı egemenliğinde aşırı milliyetçi hareketlerin, 'Türk/Müslüman' düşmanlığının ve etnik bilinçin gelişme sürecinin resmedilmesidir. İkinci bölümde Soğuk Savaşı'ndan sonrasında cereyan eden Yugoslavya'nın dağılması, milliyetçi hareketlerin etkileşiminden doğan etnik savaşlar ve tekrardan gündeme gelen 'Türk/Müslüman' düşmanlığı ekseninde kaleme alınmıştır. Ücüncü bölümde Yugoslavya'da her şey yıkılırken Türkiye'nin, geçmişi paylaştığı, tarihi ve kültürel açıdan yakından tanıdığı bu bölgede yaşananlarla ilişkili takındığı tavrı 'diplomatik virtüözlük' veya 'Avrupa hasta adamın iyileşmesi' olarak değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise 'diplomatik virtüözlük' yerine Soğuk Savaş sonrası dönemde önem kazandığı 'yumuşak güç' ekseninde Türkiye'nin 2006-2019 yılları arasında Karadağ ile geliştirdiği yakın ilişkiler anlatılmıştır.Anahtar kelimeler: Türkiye, Karadağ, Yugoslavya'nın dağılması, konstüktivizm, 'yumuşak güç'

Turkish foreign policy towards Montenegro from the disintegration of Yugoslavia until these days as the main topic of this study, is analysed under the lens of constructivist approach. Internal and external developments that have affected Turkish foreign policy are examinated within the mentioned time frame. These internal and external developments are used as a framework in order to explain the period of progress and stagnation in Turkish-Yugoslav relations. Furthermore it is inspected how did Turkey succeed to find a right way in the bloody ethnic labyrinth colored with 'Turkish/Muslim' enmity which was formed during the disintegration of Yugoslavia and established diplomatic relations with the states that gained their independence. Turkish adventure of establishing diplomatic relations with post-Yugoslav states is exemplifed by gradually build up relations between Turkey and Montenegro.The first chapter of this study analyses the link between Ottoman 'Millet Sistem' and extream nationalism that emerged during the dissintegration of Yugoslavia. The main aim of the above-mentioned chapter is to illustrate the process of development of the 'Turkish/Muslim' enmity, ethnic consciousness and extreme nationalism in the Balkan geography. The second chapter examinates the post-cold war break up of Yugoslavia from the perspective of ethnic wars arising from interaction of nationalist movements and 'Turkish/Muslim' enmity which become one of the most important issue during this period. The third chapter of this study is focused on the Turkish foreign policy and attitude towards disintegrating Yugoslavia, region of shared history and culture and describes it as 'diplomaric virtuosity' or 'recovery of the sick man of Europe'. Therefore in the fourth chapter, the fact that in the Post-Cold war era increasing imprtance of 'soft power' took a place of pure 'diplomatic virtuosity' is illustrated by the example of Turkiye's close relations with Montenegro in a period between 2006-2019.Key Words: Turkey, Montenegro, the disintegration of Yugoslavia, constructivism, 'soft power'