Durkheim'ın toplum kuramında organik dayanışmalı toplumlarda hukukun ahlaki niteliği

Abstract

Durkheim, modernleşme sürecini mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya geçişin tarihsel çerçevesi içinde açıklar. Durkheim bu dönüşüm bakımından işbölümünü odağına alır. Bu açıdan organik dayanışmalı toplumlar gelişmiş bir işbölümüne sahiptir. Bu toplumlarda ortak inançlar zayıflamıştır. Bu gelişmelere paralel olarak, organik dayanışmalı toplumlarda bireysel kişilik güçlenir. Dinin etkisi zayıflar ve bireyin aklı ön plana çıkar. Bu sebeple bu toplumların farklı bir örgütlenme biçimine, farklı bir ahlaka ve farklı bir hukuka ihtiyaçları vardır. Durkheim'a göre, toplumların değişimi çok hızlı bir şekilde gerçekleştiği için, ahlak ve hukuktaki dönüşümler, bu değişime eşlik edememiştir. Durkheim'a göre modern toplumların içerisinde bulunduğu kriz halinin sebebi budur. Durkheim, bu kriz halini anomi kavramıyla açıklar. Yaşanan kriz ekonomik değil, ahlaki bir krizdir ve ahlaki alana etki ederek çözülebilir. Buna göre, organik dayanışmalı toplumlar meslek tabanlı olarak yeniden örgütlenmelidir. Birey kültünün ideallerini temel alan bir ahlaki zemin inşa edilmelidir. Bu ahlaki zemin, hukuk için bir çerçeve oluşturacaktır. Bu kapsamda tezin ilk bölümünde öncelikle, Durkheim'ın sosyolojik yöntem anlayışı ve bunun ahlaka uygulanışı açıklanacaktır. Bu yolla Durkheim'ın kuramında ahlakın ne olduğunun belirlenmesi ve ahlak ile hukuk arasındaki bağın açıklığa kavuşturulması amaçlanmaktadır. İkinci bölümde Durkheim'ın toplum tipolojisi ve anomi kavramı açıklanacaktır. Üçüncü bölüm tezin esasına girilen bölümüdür. Burada Durkheim'ın organik dayanışmalı toplumlar bakımından ortaya koyduğu öneriler izah edilecektir. Bu kapsamda, meslek örgütleri ve meslek ahlakına ilişkin fikirleri; daha sonra birey kültü kavramı ifade edilecektir. Durkheim'ın devlet tanımı ve devlete yüklediği işlevler açıklanacak ve birey kültüne uygun bir yönetim anlayışı olarak demokrasiye ilişkin fikirleri aktarılacaktır. Son olarak, başlıca üç hukuki kurumun -mülkiyet, sözleşme ve miras- organik dayanışmalı toplumlardaki işlevleri ve bu kurumların dönüşümleri ortaya konacaktır.

Durkheim explains the modernization process within the historical framework of the transition from mechanical to organic solidarity. Durkheim focuses on the division of labor in terms of this transformation. In this respect, in a society that exhibits organic solidarity, there is a developed division of labor. In these societies, common beliefs have lost their power. In parallel with these developments, the individual personality is strengthened in organic solidarity. The influence of religion diminishes, and the reason of individual comes to the fore. For this reason, these societies need a different form of organization, a different morality and a different law. According to Durkheim, transformations in morality and law could not accompany this change, since social change took place very quickly. For him, this is the reason for the crisis in modern societies. Durkheim expresses this state of crisis with the concept of anomie. The crisis experienced is not an economic but a moral crisis and can be resolved only by reshaping the moral ground. Accordingly, organic solidarity societies should be reorganized with a profession-based approach. A moral ground must be built based on the ideals of 'the cult of the individual.' This moral ground would form a framework for law. In this context, in the first part of the thesis, first of all, Durkheim's sociological method and its application to morality will be explained. Hereby, this part aimes to determine what morality is in Durkheim's theory and to clarify the connection between morality and law. In the second part, Durkheim's typology of society and the concept of anomie will be explained. The third part is the main part of the thesis. Here, Durkheim's suggestions for organic solidarity societies will be explained. In this context, professional groups and professional ethics, and then, the concept of cult of individual will be explained. Durkheim's definition of the state and its functions will be explained. Then, his ideas on democracy as a type of goverment suitable for the cult of the individual will be expressed. Finally, the functions of the three main legal institutions - property, contract and inheritance - in organic solidarity societies and their transformations will be revealed.