Cumhuriyet Döneminde Burdur merkez kazasının idari, ekonomik ve sosyal durumu (1923-1960)

Abstract

Burdur, Güneybatı Anadolu'da, Göller Yöresi olarak adlandırılan bölgede yer almaktadır. Antik Pisidia Bölgesi'nde yer alan Burdur çevresinde ilk yerleşim Üst Paleolitik dönemde gerçekleşmiştir. Son Tunç Çağı'nda Hitit egemenliğine giren Burdur ve çevresi daha sonra Frigya, Lidya, Pers İmparatorluğu, Makedonya, Pergamon Krallıkları, Doğu Roma/Bizans İmparatorlukları egemenliğine girmiştir. 1182 yılında Türkiye Selçuklu Devleti tarafından fethedilen Burdur kısa süre Moğol tahakkümünde kalmış, daha sonra Hamidoğulları Beyliği ve Osmanlı Devleti tarafından idare edilmiştir. Osmanlı idaresinde Kütahya'da bulunan Anadolu Beylerbeyliği'ne bağlanan Burdur, 1856 yılında yapılan idari değişiklikle Karaman Eyaleti'ne bağlı bir liva olmuştur. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Konya Vilayeti'nin Hamit Sancağına bağlı bir kaza, 1872 yılında Konya Vilayeti'ne bağlı liva haline gelmiştir. Burdur, 3 Ekim 1914 tarihinde meydana gelen 6.9'luk depremle yıkıma uğramıştır. Depremin yaralarını saramadan 28 Haziran 1919 tarihinde İtalyan işgaline uğramıştır. İki yıl kadar İtalyan işgali altında kalan Burdur, Millî Mücadele'ye maddi, manevi, askeri her türlü desteğini sağlamıştır. 1920 yılında müstakil liva olan Burdur, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin bir vilayeti olmuştur.Ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanan Burdur'da dokumacılık, halıcılık, kunduracılık, bakırcılık, marangozluk, dericilik gibi el sanatları önem taşımaktaydı. 1929 yılında yaşanan ekonomik kriz Burdur'da tüm üretim faaliyetlerini olumsuz etkilemiş ve ürünlerin fiyatlarını düşürmüştür. Atölye tarzı üretime sahip olan Burdur, modern anlamda ilk fabrikayla 1955 yılında açılan Burdur Şeker Fabrikası ile tanışmıştır. Şeker Fabrikası'nın açılmasıyla Burdur merkez kazasının nüfusunda artış yaşanmış, şehir büyümeye başlamış ve fabrikadan çıkan küspenin yem olarak kullanılmasıyla büyükbaş hayvancılık da gelişim göstermiştir. 1940'lı yıllardan başlayarak eğitim ve sağlık alanlarında da gelişmeler yaşanmıştır. 1957 seçimlerinde Türkiye genelinden farklı bir tablo çizmiş, Hürriyet Partisi'nin milletvekili çıkardığı tek vilayet olmuştur.1960 yılına gelindiğinde Burdur merkez kazası iki nahiyeye, 66 köye, 63.713 nüfusa, stratejik bir kurum sayılan Burdur Şeker Fabrikası'na, eğitim ve sağlık kurumlarına sahip, kendi kendine yetebilen bir şehir halini almıştır.

Burdur is located in the Southwest Anatolia, in the region called the Göller Yöresi. The first settlement around Burdur, located in the Ancient Pisidia Region, was in the Upper Paleolithic period. Burdur and its surroundings, which came under Hittite rule in the Late Bronze Age, later came under the rule of Phrygia, Lydia, Persian Empire, Macedonia, Pergamon Kingdoms, Eastern Roman/Byzantine Empires. Burdur, which was conquered by the Seljuk State of Turkey in 1182, was under Mongol domination for a short time, and then was administered by the Hamidoğulları Principality and the Ottoman State. Burdur, which was connected to the Anatolian Beylerbeylik in Kütahya under the Ottoman administration, became a liva of the Karaman Province with the administrative change made in 1856. With the 1864 Provincial Regulations, a county connected to the Hamit Sanjak of the Konya Province became a liva affiliated to the Konya Province in 1872. Burdur was destroyed by the 6.9 earthquake that occurred on October 3, 1914. It was occupied by the Italians on 28 June 1919, before it could heal the wounds of the earthquake. Burdur, which was under Italian occupation for two years, provided all kinds of material, moral and military support to the National Struggle. Burdur, which was an independent liva in 1920, became a province of the Republic of Turkey in 1923.In Burdur, whose economy is largely based on agriculture and animal husbandry, handicrafts such as weaving, carpet weaving, shoemaking, copper work, carpentry and leatherwork were important. The economic crisis experienced in 1929 negatively affected all production activities in Burdur and reduced the prices of the products. Burdur, which has workshop style production, met with the first factory in the modern sense, Burdur Sugar Factory, which was opened in 1955. With the opening of the Sugar Factory, the population of the central district of Burdur increased, the city started to grow and cattle husbandry also developed with the use of pulp from the factory as feed. Beginning in the 1940s, there have been developments in the fields of education and health. In the 1957 elections, it drew a different picture from the general of Turkey and became the only province in which the Hürriyet Party had deputies.By 1960, the central district of Burdur had become a self-sufficient city with two sub-districts, 66 villages, 63,713 population, Burdur Sugar Factory, which is considered a strategic institution, education and health institutions.