Mali sosyolojik yaklaşıma göre vergi bilincinin vergi uyumuna etkisi: Antalya ili örneği

Abstract

Vergilerin ve kamu harcamalarının politik, ekonomik, kültürel, kurumsal ve tarihi unsurlardan nasıl ve ne derecede etkilendiği ve bu unsurları nasıl etkilediği üzerinde yoğunlaşması, mali sosyolojinin temel özelliğidir. Mali sosyoloji; vergilerin ve kamu harcamalarının sosyolojik çözümlemesini yaparak, toplumun ve siyasi yapının ahlaki, ekonomik, kurumsal, kültürel, siyasal ve tarihsel kısımlarını araştırmaktadır. Bu araştırmada Antalya'daki gelir vergisi mükellefleri örneklem seçilerek mali sosyolojik yaklaşıma göre vergi bilincinin vergi uyumuna etkisi incelenmiştir. Yapılan çalışmanın hedefi, mükelleflerin vergiye bakış açılarını ve algılarını pozitif perspektifte tutarak optimal kanuni düzenlemelerin neler olabileceğini belirlemek, yürürlükte olan vergi denetimi ile ilişkili kanunların mükelleflerce nasıl okunduğu ve bu düzenlemelerin vergi bilinçleri üzerindeki analizleri yapılarak ortak bir paydaya ulaşma çabasıdır. Bu noktada çalışmamız, mükelleflere vergi bilinci aşılayarak vergi uyumunun sağlanabilmesi ve vergi denetim riskini minimize edebilecek kanuni düzenleme önerilerinin zaman kaybetmeden hayata geçirilmesi açısından önemlidir.Antalya ilinde faaliyet gösteren aktif 196 gelir vergisi mükelleflerine yönelik anket araştırması yapılmış ve mükelleflerin vergi bilincine etkisi olan cinsiyet, eğitim durumu, gazete okuma ve ekonomi haberlerinin takip edilmesi gibi etkenler değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında geliştirilen hipotezler test edilirken yöntem olarak parametrik hipotez testlerinden bağımsız çift örneklem t-testi, ANOVA kullanılmıştır.Mali sosyolojik yaklaşıma göre vergi uyumunun yalnızca kamu otoritesinin vergi politikaları ile sağlanamayacağı açıktır. Çalışmanın sonucunda vergi uyumunun sağlanmasında; sosyolojik, psikolojik, dini, ekonomik ve kültürel kalemlerin etkili faktörler olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Mali Sosyoloji, Vergi Bilinci, Vergi Uyumu, Vergi Ahlakı, Kayıt Dışı Ekonomi

It is the cornerstone of fiscal sociology that it focuses on how taxes and public expenditures are affected by political, economical, cultural and historical elements, and how it affects these elements in turn. Fiscal sociology aims to analyze the moral, economical, institutional, cultural, political and historical parts of society and the political structure, by making sociological deductions of taxes and public expenditures. In this study, with a fiscal sociological approach, the effects of tax awareness on tax compliance was analyzed using a sample consisting of active taxpayers in Antalya.The aim of this study is to determine what could be the optimal legal arrangements while keeping the taxpayers' views and perceptions on taxes on a positive perspective, and to build a consensus on how the current tax auditing related laws are interpreted by the taxpayers, and how these regulations affect the tax awareness of the taxpayers. At this point, this study is important so that regulations that can minimize tax audit risk can be implemented in time, and tax compliance can be achieved by instilling tax awareness without repercussions on tax tables and audits.A survey focusing on 196 taxpayers that are actively operating in Antalya was carried out, and these taxpayers' tax awareness, and the items that affect this awareness, such as gender, educational background, newspaper reading and the following of economical news, was observed. The hypotheses developed in the study were tested using parametric tests, unpaired two sample t tests and ANOVA. According to fiscal sociological approach, It is obvious that tax compliance cant be achieved with the tax policies of public authority alone. As a result of the study sociological, psychological, spiritual, economical and cultural items are are found to be key factors in the facilitation of tax compliance.Keywords: Fiscal Sociology, Tax Awareness, Tax Compliance, Tax Ethics, Informal Economy