Din-siyaset ilişkisi bağlamında İslami sivil toplum kuruluşları: Akdeniz Dayanışma Platformu (ADAP) örneği

Abstract

Her biri bağımsız bir konu olarak ve de dönemsel içeriklerle din ve siyaset konusunun oldukça zengin bir literatürü vardır. Buna karşılık bir ilişki zemininde din-siyaset ilişkisi, problematik boyutu ve ürettiği sosyal organizasyonuyla hem kadim hem de modern bir konudur. Özellikle modernite sürecinde dinin, sosyal hayat ve yönetim erkindeki etkinliğinin zayıflamasıyla birlikte bu problematik alan, daha da girift bir hal almış gözükmektedir. Bu karşılaştırmada kadim içerik, meşrulaştırma işleviyle irtibatlandırılmaktadır. Fakat din siyaset ilişkisinin bir mesele olarak en yoğun şekilde tartışılmasının ise modernite süreciyle ilgili olduğu unutulmamalıdır. Rönesans, reform, sanayi devrimi, modernite, aydınlanma, Fransız ihtilali gibi süreçlerin en temelde yer yer dini yoğunluğa sahip sosyal hayattaki köklü değişimlerle ilgili olduğu aşikârdır. Din ve siyaset ilişkisinin en yoğun tartışıldığı kavramsal set ise devlet, laiklik, sivil toplum, hilafet ve pozitif hukuktan oluşmaktadır. Modernite süreçleriyle birlikte hem devletin sosyal hayata olan etkisi hem de dinin siyasal alana müdahalesi tartışılırken sivil toplum örgütlenmeleri örnekleminde İslamcılığın din merkezli toplumsal ve siyasal alana ilişkin talepleri ifade edilmeye çalışılmıştır. Tezimiz kültürel veya siyasal tonlu İslamcılık paradigmasına sahip İslamcı sivil toplum kuruluşları örnekleminde din ve siyaset ilişkisini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Antalya merkezli sivil toplum kuruluşlarından 24 farklı STK'nın bir araya gelerek oluşturdukları Akdeniz Dayanışma Platformu (ADAP) kasti (amaçsal) örneklem olarak seçilmiştir. Platform çalışmalarına etkin katılan ve platformda karar verici pozisyonundaki üyelerinden 23 kişiyle yarı yapılandırılmış mülakat tekniğiyle veri toplanmış ve elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. İslamcı STK'lar olarak adlandırılan bu kuruluşlarda faaliyetlerinin içeriği, kimliksel tanımlamaları, devlet tasavvurları, mali kaynak temininde devletle ilişkileri, politik süreçlere ilişkin pozisyonları, laiklik ve hilafet algıları, 28 Şubat ve cari iktidarla ilişkileri bağlamında veriler toplanmıştır. Platform üyelerinin kimliksel beyanlarında İslamcılık, muhafazakârlık ve milliyetçilik kavramları ön plana çıktığı; kendi söylemlerini oluşturmada özgür olmayı hedeflemekle birlikte toplumsal gündem ve cari siyasal iktidarla örtüşebildikleri gözlemlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Sivil Toplum, Din-Siyaset, İslamcı STK, Akdeniz Dayanışma Platformu

There is a very rich literature on the subject of religion and politics, each as an independent subject and with periodic content. On the other hand, on the basis of relationality, the relationship between religion and politics is both an ancient and a modern issue with its problematic dimension and social organization produced by this relation. Especially in the process of modernity, with the weakening of the effectiveness of religion in social life and administrative power, this problematic area seems to have become even more complex. In this comparison, the ancient theme is associated with the function of legitimization. However, the most intense discussions regarding the relationship between religion and politics as an issue is related to the process of modernity. It is obvious that processes such as the Renaissance, reform, the industrial revolution, modernity, enlightenment, and the French Revolution are mainly related to the radical changes in social life, which have certain religious intensities. The conceptual set in which the relationship between religion and politics is discussed consists of mainly the concepts as the state, secularism, civil society, caliphate and positive law. Together with the periods of modernity, while both the impact of the state on social life and the intervention of religion into the political sphere have been discussed; under the sample of civil society organizations, it has been tried to be expressed the demands of Islamism regarding the religion-centered social and political sphere. Our thesis aims to analyze the relationship between religion and politics in the sample of Islamic non-governmental organizations having a cultural or political toned Islamism paradigm. The Mediterranean Solidarity Platform (ADAP), which was formed by 24 different NGOs centered in Antalya, was chosen as the purposive sampling. Data were collected with a semi-structured interview technique from 23 people who actively participated in the platform activities and were in the decision-making position of the platform, and the obtained data were analyzed descriptively. From these organizations, which are called Islamist NGOs, data were collected about the content of activities, identity definitions, state perceptions, relations with the state in the provision of financial resources, positions on political processes, perceptions of secularism and caliphate, February 28 era, and relations with the current government. It's observed that the concepts of Islamism, conservatism and nationalism come to the fore in the identity statements of the platform members; and that platforms' discourses overlap with the current social agenda and political power while aiming to determine their own discourses independently.Keywords: Civil Society, Religion-Politics, Islamist NGO, Mediterranean Solidarity Platform