Kosova'daki Osmanlı dönemi camileri

Abstract

Bu çalışmada, günümüz Kosova topraklarından 1389 Kosova Savaşı ile Osmanlı hâkimiyetine girdiği ve 30 Mayıs 1913 Londra Antlaşması ile hâkimiyetinin son bulduğu süreç içerisinde, Osmanlı'nın Kosova'da inşa ettirdiği ve özgünlüğünü büyük ölçüde yitirmemiş camilerin tespiti yapılmaya çalışılmıştır. Tez konusunun belirlenmesi aşamasında Kosova'da Osmanlı Dönemi'nde inşa edilmiş tüm camilerin tespitinin yapılması amaçlanmıştır. Ancak arazi çalışması esnasında özellikle son 22 yılda eserlerin birçoğunun yok olduğu ya da yerlerinde yenilerinin inşa ettirildiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte arşiv kaynakları detaylı incelendiğinde Kosova'da Osmanlı Dönemi'nde inşa edilen yapı sayısının, bilinen yapı sayısından çok daha fazla olduğu, ancak bölgenin sürekli istila, savaş, göç gibi olaylara maruz kalması ya da doğal afetler sebebiyle yok oldukları anlaşılmaktadır. Çalışmamız esnasında Kosova'da Osmanlı Dönemi'nde inşa edildiği belirtilen 350'den fazla cami ismine ulaşılmıştır. Ancak arazi çalışmamız esnasında maalesef bu yapılardan yalnızca 88 adedinin özgün hallerini büyük ölçüde koruyarak günümüze ulaştığı tespit edilmiştir.Kosova'da yer alan camilerin tamamını tüm yönleriyle değerlendirerek ele alan bir çalışma henüz yapılmamıştır. Bu çalışmanın diğer bir önemi ise günümüze ulaşan eserlerimizin 1389-1913 tarihleri arasındaki süreçte inşa edilen camilerin geçirdiği gelişim ve değişiminin kronolojik olarak ortaya konularak yapıların tüm yönleriyle detaylı incelemeleri yapılmış olmasıdır. Bu sayede günümüze ulaşan eserlerin bugünkü özellikleri incelenerek ortaya konulan verilerin gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlayacağını ümit etmekteyiz.

This PhD dissertation aims at determining the mosques in modern Kosovo which have preserved their authenticity to great extent after having been built by the Ottomans in the period from the Battle of Kosovo in 1389 by which the Ottomans took control of it and to the Treaty of London on 30th of May, 1913 which terminated the Ottoman sovereignty. During the phase of designating the topic of the study, it was intended to determine all the mosques constructed in Ottoman period in Kosovo. However, the field survey conducted by us reveals that most of them were collapsed or replaced with the newly-built edifices on their locations especially within the last 22-year period. On the other hand, when the archival documents to be examined in a thorough approach, it has been concluded that the number of edifices built in Kosovo in Ottoman period was much more than those already recorded, and these were lost because the region was exposed to both such destructive events as invasion, war and migration, and various kinds of natural disaster during the course of time. During the study, the names of more than 350 mosques in Kosovo, which are stated to have been built in Kosovo in Ottoman period, have been reached. However, it has been determined through the field survey of us that only 88 of those edifices have preserved their originality to great extent.Any earlier scientific study is not available, which evaluates all the Ottoman mosques in modern Kosovo in detail. Another significant aspect of this dissertation is that it sheds light on the development and change in chronological sense of the surviving 88 mosques which were built in between the years 1389 and 1913. It is expected through this PhD dissertation that the data revealing the today's situations of the edifices will be conveyed to the future generations as documented in their mostly authentic situation.