Türkiye'de tavuk eti piyasası: Ekonomik analiz, piyasa yapısı ve rekabet

Abstract

Tavuk eti tarım alt sektörlerinden kanatlı sektörü içinde yer almaktadır. Protein kaynağı olarak diğer hayvansal ürünlere nazaran daha ucuz ve ulaşılması daha kolaydır. Ayrıca diğer kanatlı hayvanlar arasında da tüketimi en çok tercih edilen türdür.Tavuk eti Türk halkının beslenmesinde de protein kaynağı olarak önemli yer tutmakla birlikte, dünya ülkeleriyle kıyaslandığında kişi başı tüketimin ve ihracatın düşük olduğu görülmüştür. Son dönemlerde tavuk eti fiyatlarında yaşanan artışların sektördeki büyük firmaların tekel gücü uygulamalarından kaynaklandığına dair endişeler artmıştır. Bu kapsamda bu tez çalışması Türkiye'de tavuk eti piyasasının rekabet yapısını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.Piyasada rekabetin ne durumda olduğunu tespit etmek için sektörde faaliyet gösteren firmalar yapı-davranış-performans-paradigmasına göre incelenmiştir. Sektörün yoğunlaşma düzeyi ise k-firma (CRk) yoğunlaşma endeksi kullanılarak bulunmuştur. Yapı-davranış-performans paradigmasına ve CRk endeksine göre yapılan analiz sonucunda sektör piyasasının zayıf oligopol yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. Tavuk eti piyasasının oligopolistik yapısı, sektörde yer alan firmaların zaman zaman hakim durum yaratmaya yönelik olarak birlikte fiyat belirledikleri Rekabet Kurumu'na yansıtılan davalar ile ortaya konmuştur.

Chicken meat is included in the poultry sector, which is one of the sub-sectors of agriculture. As a protein source, it is cheaper and easier to access than other animal products. It is also the most preferred species for consumption among other poultry.Although chicken meat has an important place in the nutrition of Turkish people as a protein source, it has been observed that consumption and exports per capita are low when compared to world countries.Concerns have increased that the recent increases in chicken meat prices are due to the monopoly power practices of large companies in the sector. In this context, this thesis study was conducted to reveal the competitive structure of the chicken meat market in Turkey.In order to determine the state of competition in the market, the companies operating in the sector were examined according to the structure-behavior-performance-paradigm. The concentration level of the sector was found by using the k-firms (CRk) concentration index. As a result of the analysis made according to the structure-behavior-performance paradigm and the CRk index, it has been determined that the sector market has a weak oligopoly structure.The oligopolistic structure of the chicken meat market has been demonstrated by the lawsuits filed with the Competition Authority, in which the companies in the sector set prices together from time to time to create a dominant position.