İttihat ve Terakki ve Arnavut meselesi (1908-1913)

Abstract

Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu'nun son devrinde Arnavut ve Arnavutluk meselesi, İttihatçılar ile Arnavutlar arasındaki ilişkiler, İmparatorluk'ta Arnavut kökenli rical ile bu ricalin devlet içerisindeki yeri, konumu ve önemi, İttihatçılarla Arnavutlar arasında ortak ya da görüş ayrılıkları gibi konular üzerinde durulacak; böylelikle konu siyasi, idari, toplumsal ve aynı zamanda bürokratik yönleriyle ele alınmaya çalışılacaktır. Bilindiği gibi, 1908 yılında Jön Türk hareketinden sonra Sultan II. II. Abdülhamit 23 Temmuz'da II. Meşrutiyeti ilan etmiştir. Yakın dönem tarihine 10 Temmuz İnkılabı olarak geçecek olan Meşrutiyetin yeniden ilanından sonra diğer bölge ve unsurlarla olduğu gibi Osmanlı Devleti ile Arnavutlar arasında da önemli gelişmeler cereyan etti. Özgürlük eşitlik ve kardeşlik prensiplerinin çok yaygın ve geniş anlamda kullanıldığı ilk zamanlarda ittihat-ı anasır başlıca amaç iken giderek maksadını aşan bir takım talepler merkez ile taşranın siyasi ve sosyal dengesini dah etkin bir şekilde sarsmaya başladı. Bilinir ki, Arnavut asıllı Osmanlı ricali de Jön Türk hareketin kuruluşunda, faaliyetlerinde ve 1908'de ikinci Meşrutiyetin ilan edilmesinde önemli bir rol oynadılar. Fakat Arnavutlarla İttihat ve Terakki Cemiyeti arasındaki yakın işbirliği süreci gelişmelere bağlı olarak değişken ve konjonktürel bir şekil aldı. Bu kısa işbirliği süreci Arnavutların meşrutiyet hakları çerçevesinde oluşturdukları klüpler, yayındıkları gazeteler ve açtıkları okullarda kendisi göstermiştir. 31 Mart Vakası ile Balkan Harbi süreci arasını kapsayan dönem içinde Arnavutluk'ta dört isyan girişimi söz konusu olmuştur. Birinci Balkan Savaşı'nın başlamasıyla birlikte Arnavut milleti için tarihte yeni bir sayfa açıldı. Kisa bir süre içinde Arnavutlar'ın da yaşadığı toprakları birer birer kaybeden Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da tutunamayacağı anlaşılmıştır. Arnavutluk'un kaderi için bu dramatik durumda, Arnavutların bağımsızlık ilan etmekten ve anavatanlarını Balkan devletlerinden kurtarmaktan başka seçeneği yoktu. Bu şekilde İsmail Kemal Bey'in liderliğindeki Avlonya Meclisi 28 Kasım 1912'de Arnavutluk'un bağımsızlığını ilan etti. Londra'da Konferansı'nın sonunda 30 Mayıs 1913 tarihinde imzalanan barış antlaşmasının 3. Maddesine göre Osmanlı Devleti ve diğer Balkan Devletleri Arnavutluk'un sınırlarının çizilmesi ve diğer tüm işlerinin çözümlenmesini altı büyük devlete bırakmıştır. Londra'da devam eden müzakereler sonucunda Süfera Konferansı 29 Temmuz 1913'te Arnavutluk hakkındaki kesin kararını açıklamıştır. Buna göre Arnavutluk'un bu tarihten itibaren bağımsız bir devlet sayılması ile altı devletin kontrolü ve garantisi altında tarafsız olması kararlaştırılmıştır. Bu çalışmada `İttihat ve Terakki ve Arnavut Meselesi (1908-1913)` Osmanlı ve Arnavut kaynakları ışığında incelenmiştir.

In this study, the issues such as the Albanian and Albanian issue in the last period of the Ottoman Empire, the relations between the Unionists and the Albanians, the Albanian origin dignitaries in the Empire and their place, position and importance in the state, the commonalities or differences of opinion between the Unionists and the Albanians will be discussed; thus, the topic will be assessed from political, administrative, social and bureaucratic aspects. As it is known, after the Young Turk movement in 1908, Sultan Abdulhamid II declared the constitutional monarchy. After the re-declaration of the Constitutional Monarchy, which is also known as the 10th of July Revolution in recent history, important developments took place between the Ottoman Empire and the Albanians, as well as with other regions and elements. In the early days when the principles of freedom, equality and fraternity were widely used, the main objective was the Union of Anasır, but some demands that went beyond its purpose began to shake the political and social balance of the center and the provinces more effectively. It is known that Ottoman dignitaries of Albanian origin also played an important role in the establishment of the Young Turk movement and its and activities in the declaration of the Second Constitutional Monarchy in 1908. However, the close cooperation process between the Albanians and the Committee of Union and Progress took a variable and cyclical shape depending on the developments. This short cooperation process showed itself in the clubs that Albanians formed within the framework of their constitutional rights, the newspapers they published and the schools they opened. During the period between the 31 March Incident and the Balkan War process, four uprisings took place in Albania. With the start of the First Balkan War, a new page in history was opened for the Albanian nation. It has been understood that the Ottoman Empire, the lands where Albanians lived were lost one by one and could not hold on in the Balkans for a short term. In this dramatic situation for the fate of Albania, Albanians had no choice but to declare Independence and liberate their homeland from the Balkan states. In this way, the Vlorë parliament, led by İsmail Kemal Bey, declared the independence of Albania on 28 November 1912.According to the 3rd article of the peace treaty signed by the Warring States Conference in London on May 30, 1913, the Ottoman Empire and other Balkan States left the demarcation of Albania's borders and the resolution of all other affairs to six great states. As a result of the ongoing negotiations in London, the Sufera Conference announced its final decision on Albania on 29 July 1913. According to this, it has been decided that Albania will be considered an independent state since this date and it will be neutral under the control and guarantee of six states. In this study, Union and Progress and Albanian Issue (1908-1913) was examined in the light of Ottoman and Albanian sources.