Betaşar ve joqtavlarda inançla ilgili söz varlığı

Abstract

Bir milletin yaşayışına, felsefesine, toplumsal düzenine etki eden inanç sistemikuşaktan kuşağa aktarılarak zamanla kültürel değerler haline gelmektedir. Bu çalışmadaKazak Halk Kültürü ürünlerinden olan betaşar ve joqtavlar incelenerek Kazak halkkültüründe inancın yeri ve öneminin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.Betaşar, gelin geldiğinde söylenen jır örneğidir. Beyaz yazmayla örtülüp getirilengenç gelinin yüzünü akın, yani âşık açar; elinde beyaz değneği olan akın, gelinin örtüsünübelli aralıklarla yavaş yavaş kaldırarak ev ahalisine tanıtır. Betaşarda mizahi unsurlarağırlıktadır. Genelde betaşar `gelin gelin geldi, gelin eve girdi` sözleriyle başlar.Betaşarlarda akın yeni gelinin yüzünü açıp yeni akrabalarla tanıştırır, onun için görümlükistenir (Qonqıratbaev, 1991: 51-52).Joqtav, ölen kişiye ağıt yakıp feryat etmektir. Joqtav çoğunlukla ünlü kimseler içinsöylenir. Ölen kişinin karısı, kızı veya gelinin kederli sesle ölen kişinin hayattayken yaptığıişlerden, ölene kadar başına gelen üzüntülü olaylardan ağlayarak bahsettiği jır olan joqtavı,çoğunlukla akınlar yazıp verir (Baytursınulı, 2003: 308).İncelenen betaşarlar, `Qazaqtıñ Betaşar Jırları` adlı eserden, joqtavlar ise `QazaqtıñJoqtav Jırları` adlı eserden alınmıştır.Araştırmamızda fişleme yöntemi kullanıldıktan sonra seçilmiş metinlerintranskripsiyonu, Türkiye Türkçesine çevirisi, sınıflandırılması, yorumlaması yapılmıştır.İncelenen betaşar ve joqtavlar hakkında ayrıntılı bilgi sunulmuştur. Bütün halinde birerjoqtav ve betaşar örneği Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesine çevirisi ile verilmiştir. Bütünbu çalışmalar kaynak gösterilerek yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kazak, Betaşar, Joqtav, İnanç, Söz

The belief system, which affects the life, philosophy and social order of a nation, istransferred from generation to generation and becomes cultural values over time. In this study,it is aimed to reveal the place and importance of faith in Kazakh folk culture by examiningBetashar and Joqtavs, which are products of Kazakh Folk Culture.Betashar is an example of a jir said when the bride arrives. Akın (the person whosings the betashar) opens the face of the young bride, who comes covered with a white veil;akın, who has a white stick in his hand, removes the brides veil little by little at regularintervals and introduces her to the household. In Betashar, humorous elements are dominant.Generally, betashar begins with the words`Come on, the bride has come, the bride has enteredthe house`.In Betashars, akın opens the face of the new bride and introduces her to newrelatives, and gifts are asked for her (Qonqiratbaev, 1991: 51-52).Joqtav is about to lament and talk to the deceased. Joqtav is mostly sung for famouspeople. The joktav is the jir in which the wife, daughter or daughter-in-law of the dead personutters in a mournful voice and crying, talking about the deeds that the deceased did, and theanxious events that happened to him before his death (Baytursinilu, 2003: 308).In betashar, which is a veil-opening ceremony, the bride and groom, who are at thebeginning of a new road, are prayed for the home they will build, while in joqtavs thatdescribe the sadness experienced due to death, prayers are made for the deceased. Examinedbetashars are taken from the book named `Qazaqtng Betashar Jirs` and Joqtavs are takenfrom the book called `Qazaqtng Joqtav Jirs`. After using the filing method in our research,the transcription, translation and interpretation of the selected texts into Turkish were made.Detailed information is given about the examined betashars and joqtavs. One Joqtav and oneBetaşar example are given in full, with their translations into Turkish.Key Words: Kazakh, Betashar, Joqtavs, Faith, Vocabulary