Değişen uluslararası dengelerde Atatürk ve İnönü Dönemi Türk dış politikası

Abstract

Uluslararası ilişkilerin şekillenmesinde büyük rol oynayan dış politika kavramının temelini milli menfaatler oluşturmaktadır. Dış politikanın amaçları arasında; uluslararası barışa katkı sağlamak, diğer devletlerle ülke çıkarları doğrultusunda ilişki kurmak, komşuluk ilişkilerini geliştirmek sayılabilir. Bu çalışmada, oluşum süreci itibariyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Birinci ve İkinci Dünya savaşlarını kapsayacak şekilde karşılaştığı dış politika meseleleri, bu meselelere yaklaşımı, büyük devletlerle olan ilişkileri, geliştirilen ittifaklar ve imzalanan antlaşmalara yer verilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasında önemli katkıları olan ve tarih sahnesine isimlerini yazdıran Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün hem iç politikada hem de dış politikada takip ettikleri siyaset ve gösterdikleri çabalar detaylı bir şekilde kaleme alınmıştır. Bu liderlerin dış politika kararlarını etkileyen ve şekillendiren faktörler arasında devlet içi, bölgesel ve uluslararası dinamikler yer almıştır. Bu dinamikler ise dönemin fikirsel çerçevesi dâhilinde neoklasik realizm yaklaşımları dikkate alınarak analiz edilmiştir. Aynı zamanda uluslararası ortam içerisinde devletlerin birbirlerinden farklı dış politika uygulamalarının nedenleri de kurumsal bir çerçeve ile açıklanmış ve Türkiye'nin belli başlı dış politika kararları üzerinde durulmuştur.

National benefits form the basic concept of foreign policy, which plays a major role in shaping international relations. Among the aims of foreign policy are contributing to international peace, establishing relations with other states in line with the benefits of the country, and developing neighborly relations. This study includes the beginnings of the foreign policy issues that the Republic of Turkey faced in the First and Second World Wars, its relations with the great powers, the developed alliances, and signed agreements. This study represents the great effort of Mustafa Kemal Atatürk and İsmet İnönü, who made important contributions to the establishment of the Turkish Republic both in domestic and foreign policy. Regional and international dynamics have the power to affect the decisions of Leaders in foreign policy. These dynamics were analyzed within the intellectual framework of the period, taking into account the neoclassical realism approaches. At the same time, the reasons for the different foreign policy practices of states in the international environment are explained with an institutional framework and Turkey's main foreign policy decisions are emphasized.