Arap dili'nde renkler: Dilbilimsel bir inceleme

Abstract

Fiziksel bir olgu ve kültürel bir öge oluşunun yanı sıra duygu ve düşüncelerin ifâdesini sağlayan renk sözcüklerinin dil açısından mânâ ve şekil olmak üzere iki yüzü bulunmaktadır. Çoğunlukla temel anlamıyla kullanılan renk sözcükleri Arap dilinde sembolik, yan ve mecaz anlamlarda da kullanılmaktadır. Yine sözdizimsel bir unsur olarak renk kelimeleri fiil yahut fiil veya isim kökenli isim formlarıyla cümlede oldukça çeşitli bir kullanım alanına sahiptir. Bu anlamda yaptığımız araştırmanın amacı söz konusu sözcüklerin çeşitli kaynaklardan tespit edilmesi ve mana ve gramer bakımından tahlilinin yapılmasıdır. Tespit edilen sözcükler mana bakımından değerlendirilirken semantik ve semiyotik alanlarının, gramer bakımından değerlendirilirken ise sarf ve nahiv ilimlerinin ilgili yöntemleri kullanılmıştır. Bu bağlamda, bu çalışma şu şekilde düzenlenmiştir: Giriş bölümünde dilbilimin ilgili alanları tanıtılmakta; daha sonra birinci bölümde tespit edilen renk kelimeleri ana renkler, ara renkler ve dolaylı olarak renklerle ilgili kelimeler olarak sınıflandırılarak anlam bakımından incelenmektedir. İkinci bölümde ise söz konusu kelimeler kelime ve cümle bilgisi bağlamında değerlendirilmektedir. Çalışmada renk sözcükleri üzerinde kültür, siyaset, coğrafya, din gibi çeşitli unsurların etkisi de dikkate alınmıştır. Araştırma, Arap kültüründe renk kelimelerinin oldukça çeşitli olduğunu; ana ve ara renk ayrımının modern görüş ile uyuşmadığını ve ana renk kelimelerinin temel ve mecaz anlamda kullanımlarının ara renklere kıyasla oldukça fazla olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yine renk kelimelerinin fiil formu ya da isim ve fiil köklü ad formlarının bulunduğu, cümle içerisinde ise gerek müfret gerek isim ve sıfat tamlamalarının parçaları gerekse cümlenin asıl ve asıl olmayan unsurları olarak yer alabildiği belirlenmiştir. Ayrıca bu sözcüklerin cümle içerisindeki kullanımlarına ilişkin birtakım sınırların olduğu görülmüştür.

In addition to being a physical phenomenon and a cultural element, the colour words, which provide the expression of feelings and thoughts, have two sides: meaning and form. The colour words often used in the basic sense but it could express symbolic, indirect and metaphorical meanings in Arabic language. As a syntactic element, colour words have a very diverse use in sentences in its verb or noun forms. In this sense, the purpose of our research is to detect the words in question from various sources and to analyse them in terms of meaning and grammar. While evaluating the detected words in terms of meaning, the relevant methods of semantics and semiotics fields were used, and the relevant methods of sarf/morphology and nahv/syntax sciences were used while evaluating them in terms of grammar. In this respect, this study is organised as fallowing: the relevant fields of linguistics are introduced in the introduction section; then in the first part the words of colours which are detected are analysed in terms of meaning by classifying them as primary colours, secondary colours and words which are indirectly related to colours. In the second part, the words in question are evaluated within the context of morphology and syntax. In the study, the effect of various elements such as culture, politics, geography and religion on colour words have been taken into account. The research shows that colour words are quite diverse in Arab culture; and that the distinction between primary and secondary colours in Arabic tradition is incompatible with modern view; and also, that the basic and metaphorical uses of primary colour words are considerably higher when it compared to secondary colours. It's also determined that the colour words either of verb forms or of noun forms which are verb rooted or based on a noun, can be located in a sentence as a primary or a non-primary elements of the sentence or as a part of adverb and adjective phrases. In addition, it has been revealed that there are some limits on the use of these words in sentences.