Alzheimer hastalığına bağlı demans olgularında yargılama becerilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Alzheimer Hastalığı'na bağlı demans (bunama) tanısı alan hastalardayargılama becerilerinin değerlendirilmesi ve sağlıklı yaşlılarla karşılaştırılmasıamaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini DSM-5 tanı ölçütlerine göre AH'na bağlı majörnörobilişsel bozukluk tanısı alan 30 hasta ile başka herhangi bir nörolojik ya da psikiyatrikhastalığı bulunmayan gönüllü 25 sağlıklı birey olmak üzere toplam 55 birey oluşmaktadır.Katılımcıların genel bilişsel işlevlerini değerlendirmek amacıyla Montreal BilişselDeğerlendirme Aracı (MOBİD), Standardize Mini Mental Test (SMMT), Saat Çizme Testi(SÇT), Sözel Bellek Süreçleri Testi (SBST), Bilgilendiriciye Uygulanan Bilişsel KayıpAnketi (BİLKAN); işlevsellik düzeylerini değerlendirmek için İşlevsel Faaliyetler Anketi(İFA), çalışma belleği ve soyutlama becerilerini değerlendirmek için Wechsler Yetişkinleriçin Zeka Ölçeği-Gözden Geçirilmiş Formu (WYZÖ- WAIS-R)nun Sayı Dizisi, Yargılamave Benzerlikler alt ölçekleri, yargılamayı değerlendirmek için Mutfak Resmi Testi (MRT)uygulanmıştır. Ek olarak katılımcıların depresyon belirtilerini değerlendirmek ve depresyonuolan hastaları çalışma dışında tutmak amacıyla da Hamilton Depresyon DeğerlendirmeÖlçeği-17 maddelik formu kullanılmıştır. Ayrıca hazırlanan sosyo-demografik form ile `yaş,cinsiyet ve eğitim durumu` gibi konularda bilgi alınmıştır.AH olan ve sağlıklı yaşlı bireylerin eğitim, cinsiyet gibi sosyo-demografik özelliklerive SMMT, MOBİD, WAIS-R Sayı Dizisi, Yargılama ve Benzerlikler alt ölçeklerinden eldeedilen puanları karşılaştırmak için bağımsız örneklem t testi kullanılmıştır. Sağlıklı yaşlıbireyler yaş, İFA, SÇT, HAM-D ölçeklerinde normal dağılım göstermediği için budeğişkenler Mann-Whitney U testi ile analiz edilmiştir. AH grubunun sağlıklı yaşlı grubunagöre yaşça daha büyük olduğu, eğitim sürelerinin daha kısa olduğu görülmüştür. Cinsiyetaçısından iki grup arasında fark saptanmamış olup, her iki grupta kadınlar çoğunluktadır. İkigrubun klinik alt ölçekleri toplam puan ortalamaları arasında anlamlı fark bulunmuştur.AH tanısı konmuş hastalar ve sağlıklı yaşlı bireylerin MRT Yargılama ve MRTtoplam puanı açısından elde ettikleri puanlara ilişkin karşılaştırılmaları bağımsız örneklem ttesti uygulanarak yapılmıştır. AH tanısı konmuş hastalar MRT Dil puanı ve MRT GörselBellek puanı açısından normal dağılım göstermediklerinden bu değişkenlerde Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. AH grubunun tüm alt testler ve toplam puanlarının sağlıklıyaşlı grubuna göre daha düşük olduğu görülmüştür.Araştırmada MRT ile ölçülen yargılama becerisi ile diğer değişkenler arasındakiilişkilere Pearson korelasyon katsayısı ile bakılmıştır. Analiz sonucuna göre MRT Yargılamave MRT toplam puan SMMT toplam, MOBİD toplam, WAIS-R SDT toplam, WAIS-RBenzerlikler alt ölçeği ve WAIS-R Yargılama alt ölçeği puanları ile pozitif yönde ve anlamlıilişki gösterdiği belirlenmiştir.Son olarak Mansbach ve ark. (2013) tarafından geliştirilen MRT'nin Türkçeformunun geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmış ve testin Türk toplumunda da geçerli vegüvenilir olduğu gösterilmiştir. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.

In this study, it is aimed to evaluate the judgment skills of dementia related toAlzheimer's disease (AD) and to compare with healthy old age people. The sample of thestudy consisted of 55 individuals, 30 of whom were diagnosed with major neuropsychiatricdisorder due to AD according to the DSM-5 diagnostic criteria, and 25 healthy volunteerswithout any other neurological or psychiatric disease. The Montreal Cognitive AssessmentTool (MoCA), the Mini Mental State Examination (MMSE), the Clock Drawing Test(CDT), the Informant Questionnaire on Cognitive Decline in the Elderly (IQCODE) and theVerbal Memory Processes Test to assess participants' general cognitive functions, theFunctional Activities Scale (FAS) to assess daily functional levels, the Similarities,Comprehension and Digit Span subscales of the Wechsler Adult Intelligence Scale-RevisedForm (WAIS-R) to assess working memory and abstraction skills, and the Kitchen PictureTest (KPT) to evaluate the judgment were applied. The Hamilton Depression Rating Scale-17-item form was used to assess the participants' depression symptoms and to keep thedepressed patients out of the study. In addition, information such as `age, gender andeducational status` was obtained using a socio-demographic form.Independent sample t-tests were conducted to compare the scores of subscales of theMMSE, the MoCA, the WAIS-R Digit Span, Comprehension and Similarities and sociodemographiccharacteristics such as education, gender and age of healthy old age individualswith AD. Mann-Whitney U test was used for the analysis of these variables since healthy oldage individuals did not show normal distribution at age, FAS, CDT, HAM-D scales. It wasseen that the AD group was older than the healthy old age group and the training periodswere shorter. There was no difference between two groups in terms of gender, and in bothgroups, the majority were women. Clinical subscales of two groups were found to besignificantly different between the mean of the total scores.Comparisons of the scores of patients with AD diagnosed and healthy old ageindividuals in terms of the KPT judgment and the KPT total scores were made by applyingindependent sample t test. Mann-Whitney U test was used for these variables since patientswith AD were not normally distributed in terms of the KPT Language score and the KPTVisual Memory score. All of the subcales and total scores of the AD group were found to belower than the healthy old age group.Pearson correlation coefficient was used to examine the relationship betweenjudgment ability measured by the KPT and other variables in the study. According to theresults of the analysis, it was determined that the KPT judgment and the KPT total scoreshowed positive and significant correlation with the MMSE total, the MoCA total, theWAIS-R Digit Span total, the WAIS-R Similarities subscale and the WAIS-RComprehension subscale scores.Finally, validity and reliability analyzes of the Turkish version of KPT wereconducted and it was shown that the test is valid and reliable in Turkish society. Obtainedfindings are discussed in the literature.