Tip 1 diyabetli çocuğu olan annelerin algıladığı sosyal destek ve memnuniyet düzeylerinin tükenmişliğe etkisi

Abstract

Kronik hastalıklardan Tip 1 diyabet sadece hasta olan bireyi değil tüm aileyi etkileyen bir durumdur. Çocuğun Tip 1 diyabet tanısı almasıyla birlikte aile bireylerinin yaşantıları, duyguları ve düşünceleri olumsuz yönde etkilenmektedir.Bu araştırma Tip 1 diyabet tanısı almış çocukların birincil bakımından sorumlu annelerin algıladıkları sosyal destek ve memnuniyet düzeylerinin tükenmişliğe olan etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Endokrinoloji Polikliniğine başvuran Tip 1 diyabetli çocuğa sahip gönüllü annelere yer verilmiştir. Veriler annelerin sosyodemografik bilgilerine ilişkin Kişisel Bilgi Formu, annelerin algılanan sosyal destek ve memnuniyet düzeyini belirlemeye yönelik Yenilenmiş Anne-Baba Sosyal Destek Ölçeği (YASDÖ) ve annelerin tükenmişlik düzeyini belirlemeye yönelik Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırmacı tarafından toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde yüzdeler ve ortalamalar verilmiştir. Ayrıca 2'li gruplar için Mann-Whitney U testi, 2'den fazla gruplar için Kruskal-Wallis Ki-kare testi ve Spearmanın sıra korelasyonu kullanılmıştır.Çalışmamıza 224 Tip 1 diyabetli çocuğa sahip anne katılmıştır. Katılımcıların Maslach Tükenmişlik Ölçeğinden aldıkları puan ortalaması 40,3±9,2 (min 8- max 71), Yenilenmiş Anne-Baba Sosyal Destek Ölçeğinden aldıkları puan ortalaması 76,1±22,7 (min 25- max 112) olup algıladıkları sosyal destek ve memnuniyet düzeylerinin düşük, tükenmişlik düzeylerinin ise yüksek olduğu bulunmuştur. Annelerin tükenmişlik düzeyi, sosyal destek algısı ve memnuniyet düzeyleri bazı demografik değişkenlerden etkilenmektedir.Araştırmaya katılan annelerin yaşı, öğrenim durumu, yaşadığı yer, medeni durumu, çalışma durumu, aile tipi, diyabetli çocuğun yaşı, cinsiyeti ve diyabetli olma süresi tükenmişlik düzeyini etkilememektedir (P>0.05). Annelerin gelir durumu, hastalıkla ilgili yeterli bilgiye sahip olma durumu, psikolojik destek alma durumu, çocuğun tedaviye uyum sağlama durumu ve ailenin hastalığı kabullenme durumu ile tükenmişlik alt ölçek boyutları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (P<0.05).Araştırmaya katılan annelerin öğrenim durumu, yaşadığı yer, medeni durumu, aile tipi, diyabetli çocuğun cinsiyeti ve diyabetli olma süresi algılanan sosyal destek ve memnuniyet düzeylerini etkilememektedir (P>0.05). Annelerin yaşı, çalışma durumu, gelir durumu, diyabetli çocuğun yaşı, hastalıkla ilgili yeterli bilgiye sahip olma durumu, psikolojik destek alma durumu, çocuğun tedaviye uyum sağlama durumu ve ailenin hastalığı kabullenme durumu ile algılanan sosyal destek ve memnuniyet düzeyleri arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (P<0.05).Sonuç olarak Tip 1 diyabetli çocukların tedavilerinin etkili olabilmesi için tedavinin ayrılmaz bir parçası olarak aileye özellikle de annelere yönelik sosyal destek sistemlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyi arttıkça bakım verirken yaşanılan güçlüklerle baş edebilmenin kolaylaşacağı ve daha az tükenmişlik yaşanacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Type 1 diabetes , a chronic disease, affects not only the individual but also the whole family. With the child's diagnosis of Type 1 diabetes, family members experiences, feelings and thoughts are negatively affected. This research was conducted to determine the effect of perceived social support and satisfaction levels of mothers responsible for primary care of children diagnosed with Type 1 diabetes on burnout. Voluntary mothers with Type 1 diabetes mothers who applied to the Ondokuz Mayıs University Health Practice and Research Center Child Endocrinology Outpatient Clinic were included. The data were collected by the researcher using the Personal Information Form regarding the sociodemographic information of the mothers, the Renewed Parent Social Support Scale to determine the perceived social support and satisfaction level of the mothers and the Maslach Burnout Inventory to determine the burnout level of the mothers. Percentages and averages are given in the statistical analysis of the data. In addition, Mann-Whitney Utest was used for groups of 2, Kruskal-Wallis Chi-square test for more than 2 groups and the rank correlation of Spearman was used. Our study included 224 mothers with Type 1 diabetes mothers. The average score they received from the Maslach Burnout Inventory was 40.3 ± 9.2 (min 8- max 71) and the average score they received from the Renewed Parent Social Support Scale was 76.1 ± 22.7 (min 25- max 112) and satisfaction levels were found to be low and burnout levels were high. Mothers' burnout level, social support perception and satisfaction levels are affected by some demographic variables. The age, education status, place of residence, marital status, employment status, family type, age, gender and duration of diabetes of the mothers participating in the study do not affect the burnout level (P> 0.05). It was determined that there was a significant relationship between the income status of mothers, having sufficient information about the disease, receiving psychological support, adapting the treatment to the child, and accepting the disease of the family and the burnout subscale dimensions (P <0.05).Educational status of the mothers participating in the study, their place of residence, marital status, family type, gender of diabetic child and duration of diabetes do not affect perceived social support and satisfaction levels (P> 0.05). It was found that there was a significant relationship between the age of the mothers, their working status, income status, the age of the child with diabetes, having sufficient knowledge about the disease, the state of receiving psychological support, the child's adaptation to the treatment, and the family's disease acceptance and perceived social support and satisfaction levels ( P <0.05).Consequently, in order for the treatment of children with Type 1 diabetes to be effective, social support systems should be developed for the family, especially mothers, as an integral part of the treatment. As the level of social support perceived by mothers increases, it is concluded that it will be easier to cope with the difficulties experienced while providing care and that there will be less burnout.