1990 yılından günümüze Türkiye'nin cari açık sorunu

Abstract

Son yıllarda cari açık sorunu Türkiye'nin en önemli yapısal sorunlarından biri haline gelmiştir. Bununla birlikte cari açığın artmasına sebep olan birçok faktör vardır. Özellikle 1990'lı yıllardan itibaren Türkiye ekonomisinde, cari açığın ortaya çıkmasında ithalat, ihracat, dış kaynak girişi ve toplam dış borç stoku gibi yapısal sorunlar daha büyük etkiye sahip olmuştur. Bundan dolayı bu çalışmada 1984-2017 yılları arasında Türkiye ekonomisinde cari açığa sebep olan unsurlar ele alınmıştır.Bu çalışmada, Türkiye'de 1984-2017 yılları arasındaki cari açık verilerinin ithalat, dış kaynak girişi, toplam dış borç stoku ve ihracat ile olan nedensellik ilişkisi ekonometrik olarak analiz edilmiştir. Çalışmada öncellikle, serileri durağanlaştırmak için ADF ve PP birim kök testleri uygulanmış ve değişkenlerin düzeyde durağan olmadıkları, birinci farkları alındığında ise durağanlaştıkları görülmüştür. Yani, her üç seri de I(1) seviyesinde durağandır. Granger nedensellik testi sonucunda dış kaynak girişinden cari açığa doğru tek yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Yine, dış kaynak girişi ve ithalattan toplam dış borç stoğuna doğru tek yönlü bir nedensellik ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, dış kaynak girişinden ithalata doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Dış kaynak girişinden ihracata doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Johansen Eşbütünleşme analizinde ise bütün değişkenlerde koentegre vektör bulunmaktadır. Böylelikle, cari açık, ithalat, dış kaynak girişi, toplam dış borç stoku ve ihracat arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmaktadır. Çalışmada sonuç olarak ulaşılan ekonometrik analizler literatür taramasındaki çalışmalarla uyumludur.Anahtar Kelimeler: Ödemeler Bilançosu, Cari Açık, İhracat-İthalat, Johansen Eşbütünleşme

Current account deficit in recent years has become one of Turkey's most important structural problem. However, there are many factors that cause the current deficit to increase. Especially in Turkey's economy since the 1990s, structural problems such as the emergence of the external resource inputs, total outstanding external debt, import and exports in the current account deficit has had a greater impact. Therefore, between the years 1984-2017 are discussed in this study the factors causing the current account deficit in Turkey's economy.In this study, causal relationship between import, export, total outstanding external debt, external resource inputs and current account deficit datas in Turkey between the years 1984-2017 were analyzed econometric. In the study, ADF and PP unit root tests were applied to stabilize the series, and it was seen that the variables were not stable at the level and stabilized when the first differences were taken. That is, all three series are at I (1) level. Granger's causality test revealed that there is a one-way relationship from the external resource inputs to the current account deficit. Again, there is a one-way causality relationship from external resource inputs, import relation to the total outstanding external debt. Moreover, there is one way causality relationship between from external resource inputs to import. There is one way causality relationship between from external resource inputs to export. In the Johansen Cointegration analysis, cointegrated vector was found in every variables. Thus, there is long-run relationship between current account deficit, import, total outstanding external debt, external resource inputs and exports. Consequently, in the study reached econometric analysis become matching with studies in literature search. Keywords: Balance of Payments, Current Account Deficit, Export-Import, Johansen Cointegration