Dini tarihi kaynaklı olağanüstü anlatıların dini çocuk edebiyatı açısından değerlendirilmesi ve Hz. Ali Cenknameleri'nin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, öncelikle dini ve tarihi kaynaklı olarak teşekkül eden olağanüstü motiflerle kurgulanmış anlatıların, günümüz dini çocuk edebiyatı açısından yeri değerlendirilmiş; ayrıca Türk İslam Edebiyatı çerçevesinde geniş halk kitlelerine yönelik olarak teşekkül etmiş bir anlatı olan Hz. Ali Cenknameleri'ndeki hikayeler, dini çocuk edebiyatı bağlamında ayrıntılı olarak incelenmiştir.Birinci bölümde; çocukluk, çocuk edebiyatı, çocuk edebiyatı eleştirisi, çocuk edebiyatı ve ideoloji gibi konulardaki farklı yaklaşımlarla ilgili genel bir çerçeve çizilmiş; daha sonra özellikle Batı'da ve Türkiye'de çocuk edebiyatı alanında yapılan çalışmalar içerisinde, dini içerikli çocuk kitaplarının veya dini çocuk edebiyatının yeriyle ilgili bir değerlendirme yapılmıştır. İlk dönem çocuk edebiyatı çalışmalarından itibaren bir kaynak olarak kullanılan mit, masal, destan, efsane gibi türlerin kendi teşekkül ettikleri dönemlerde üstlendikleri dini/toplumsal/psikolojikişlevler ve bu türlerin birbirlerinden ayrıldıkları noktalar incelenmiştir.Olağanüstülük, kurgu ve gerçeklik kavramları; İslam'ın temel kaynakları, günümüz din eğitimi yaklaşımları, halk kültürü ve dini çocuk edebiyatı açısından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler doğrultusunda, dini tarihi kaynaklı olağanüstü anlatılardan günümüz dini çocuk edebiyatı bağlamında yapılabilecek uyarlamalar konusunda genel bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır.İkinci bölümde ise Hz. Ali'nin ve Hz. Ali Cenknameleri'nin Türk İslamEdebiyatındaki yeri hakkında bir değerlendirme yapılmış ve sonrasında Hz. Ali Cenknameleri'ndeki hikayeler bu çalışmanın birinci bölümünde çizilen çerçeve doğrultusunda `dini çocuk edebiyatı` bağlamında ayrıntılı olarak incelenmiştir.

THE EVALUATION OF FANTASTIC NARRATIVES ORIGINATED FROM RELIGION AND HISTORY IN TERMS OF RELIGIOUS CHILDREN'S LITERATURE AND ANALYSIS OF HZ. ALI CENKNAMESOsman Zahit ŞENERErciyes University, Graduate School of Social Sciences,Ph.D. Thesis, July 2021Supervisor: Prof. Dr. Ali ÇAVUŞOĞLUABSTRACTIn this study first of all, the narratives which are originated from religion and history and fictionalized with fantastic motifs, in terms of today's religious children's literature have been evaluated; In addition, Hz. Ali Cenknames which are narratives formed in Turkish-Islamic Literature created for large masses of people, have been analysed in detail in the contex of religious children literature.In the first part; a general framework has been drawn about different approaches to issues such as childhood, children's literature, children's literature criticism, children's literature and ideology; Then an evaluation has been made about the place of religious children's books or religious children's literature within the studies carried out in the field of children's literature especially in the West and in Turkey. The religious/social/psychological functions of genres as myth, tale, epic and legend which have been used as a source since the first period of children's literature studies, and the points where these genres differ from each other have been examined. The concepts of `fantastic, fiction and reality` have been evaluated in terms of the main sources of Islam, religious education approaches, folk culture and religious children's literature. In line with these evaluations, a general framework has been tried to be drawn about the adaptations that can be made from these legendary narratives in the context of today's religious children's literature.In the second part, the place of Hz. Ali and Hz. Ali Cenknames in Turkish-Islamic Literature has been evaluated generally. After that, the stories in Hz. Ali Cenknames have been analysed in detail in the context of `religious children's literature` in line with framework drawn in the first part of this study.Keywords: Religious Children's Literature, Fantastic Narratives, Hz. Ali Cenknames.