Kuruluşundan başkentlik dönemi sonuna kadar Sâmerrâ

Abstract

Sâmerrâ şehri, Halife Muʻtasım Billâh tarafından 221/836 yılında Bağdat'ın kuzeyinde Dicle Nehri'nin doğu yakasında kurulmuştur. Şehrin idari ve sivil yapılarına yönelik Halife Muʻtasım ile başlayan çalışmalar, Halife Mütevekkil Alellah dönemi sonuna kadar sürmüştür. Mütevekkil dönemi sonrasında ise bayındırlık faaliyetleri açısından küçük eklemeler olmuştur.Sâmerrâ yarım asır boyunca Abbâsîlere başkentlik yapmıştır. Bu süre zarfında Sâmerrâ şehri siyasi, iktisadi, ilmî ve kültürel gelişmelere sahne olmuştur. Şehir bu gelişmelerle beraber döneminin en büyük beş şehri arasına girmiştir. Halife Muʻtemid'in Sâmerrâ'yı terk etmesiyle bu dönem son bulmuştur. Bu süreç tarihe `Sâmerrâ Dönemi` olarak iz düşmüştür.Sâmerrâ'nın topografik yapısı, sosyokültürel ve ekonomik durumu ve hizmet müesseseleri bu araştırmanın ana konularını oluşturmaktadır. Siyasi tarihinin genel çerçevesi çizildikten sonra Sâmerrâ şehrinin coğrafi konumu, sınırları ve iklimi tespit edilmeye çalışılmıştır. Abbâsîler zamanında kuruluş süreci ele alındıktan sonra şehrin dînî mimari yönlerinin yanı sıra sivil mimari yönleri de incelenmiştir.Bir şehir çalışmasının ihtivasında demografik yapının ve bu yapının oluşturduğu kültürel atmosferin olmaması düşünülemez. Bu meyanda şehirde yer alan demografik unsurlar ele alındıktan sonra onların farklı kültürel yönleriyle yaşam tarzı tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca şehrin ekonomisini oluşturan ticaret, sanayi gibi faaliyetler de araştırmaya konu olmuştur.Anahtar Kelimeler: Sâmerrâ, Muʻtasım, Türk, Eğlence, Sosyal.

The city of Samarra was founded in 221/836 by the Caliph Muʻtasim Billāh on the east side of the Tigris River north of Baghdad. The works that started with the Caliph Muʻtasim for the administrative and civil structures of the city continued until the end of the Caliph Mutawakkil ʿAlā Allāh period. After the Mutawakkil ʿAlā Allāh period some minor additions were made in terms of public works. Samarra served as the capital of Abbāsīds for half a century. During this period, the city of Samarra witnessed political, economic, scientific and cultural developments. With these developments, the city became one of the five largest cities of its period. This period ended with the caliph Muʻtemid leaving Samarra. This process has been traced to history as the `Samarra Period`.The topographic structure, sociocultural and economic situation of Samarra and service institutions are the main subjects of this research. After drawing the general framework of the political history, the geographical location, borders and climate of the city of Samarra were tried to be determined. After the establishment process in the time of Abbāsīds was discussed, besides the religious architectural aspects of the city, civil architectural aspects were also examined. It is unthinkable that a city study is separate from the demographic structure and the cultural atmosphere created by this structure. In this context, the elements in the city are discussed, then their lifestyle was tried to be determined with their different cultural aspects. In addition, activities such as trade and industry that make up the city's economy have been the subject of research. Keywords: Samarra, Muʻtasim, Turkish, Entertainment, Social.