Külliyat-ı Kavanin'de Kudüs özelinde Filistin

Abstract

Bu tezde, hukukçu Sarkis Karakoç'un derleme çalışması olan Külliyât-ı Kavânîn'de Filistin bölgesiyle ilgili hangi belgelere yer verildiği ve bu belgelerde hangi konuların ele alındığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Külliyât-ı Kavânîn'in yeterince incelenmemiş bir derleme olması, Filistin bölgesinin sınırlarımız dışında kalmış olması nedeniyle bugün erişimi zor olan bazı belgelerin birer suretinin bu derlemede yer alabileceği düşüncesi bu konunun tez konusu olarak seçilmesinde etkili olmuştur. Külliyât-ı Kavânîn'de konumuzla ilgili, çoğunluğu ferman olmak üzere, berat, muahedename, hatt-ı hümayun, emr-i ali, irade, buyuruldu, nizamname, mukavelename-şartname, kararname türünde belgeler yer almaktadır. Bunların içinde Kudüs ile, Kudüs'te de Ermenilerle ve Ermeni-Rum cemaatleri arasındaki anlaşmazlıklarla ilgili belgelerin sayıca diğerlerinden çok olduğu, 19.yy sonlarına doğruysa imar faaliyetleriyle ilgili belgelerin ağırlıklı olarak yer aldığı görülmüştür. Belgeler incelenirken, bölgedeki Hıristiyan cemaatlerle ilgili hangi imtiyazlara yer verilmiştir, kutsal yerlerin statüsü ne şekilde belirlenmiştir, cemaatler arasında nasıl paylaşılmıştır, cemaatler arasında yaşanan sorunların çözümünde nasıl bir yöntem izlenmiştir, bölgenin imarı için hangi çalışmalar yapılmıştır gibi soruların cevabı aranmıştır.Bu çalışma esnasında Osmanlı Devleti'nin Kamâme Kilisesi başta olmak üzere Filistin bölgesinde yer alan ve Hıristiyanlık açısından kutsal kabul edilen yerlerin statüsü, cemaatler arasında paylaşılması, yaşanan sorunların çözümü gibi konularda `kadime mugayir iş` yapmamaya özen gösterdiği dikkat çekmiştir. Bu çerçevede devletin, verdiği kararlarda, Ermeni ve Rum patriklerine Hz. Ömer'in verdiği ahitname başta olmak üzere, kadim kurallara uygun hareket etmeye, cemaatler arasında dengenin ve huzurun korunmasına öncelik verdiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Hıristiyan, Kudüs, Kamâme Kilisesi, Külliyât-ı Kavânîn

In this thesis, it was tried to understand what documents related to the Palestinian region were included in the compilation work of the lawyer Sarkis Karakoç and what topics were discussed in these documents. The idea that some copies of certain documents that are difficult to access today due to the fact that the Palestinian region remained outside our borders and Külliyât-ı Kavânîn (The Law Compilation) is an under-examined collection may be included in this collection has been effective in selecting this issue as a thesis topic.In Külliyât-ı Kavânîn, there are documents of the type of ferman, berat, muahedename, hatt-ı humayun, emr-i ali, irade (will), buyuruldu (order), nizamname (charter), contract-specification, kararname (enactment). It was observed that among these, there are more documents regarding the disputes between Jerusalem and the Armenians and the Armenian-Greek communities in Jerusalem, towards the end of the 19th century on the other side, documents related to zoning activities were predominant.While examining the documents, the answers to questions such as what privileges were given to the Christian communities in the region, how the status of the holy places were determined, how they were shared among the congregations, what kind of method was followed in solving the problems arising between the congregations, and what studies were carried out for the development of the region were sought.During this study, it is noted that the Ottoman Empire took care not to do `works against old rules` on issues such as the status of places that are considered sacred in terms of Christianity in the Palestinian region, especially the Church of Holy Sepulchre, sharing among the communities, solving the arising problems.In this context, it was observed that the state prioritized acting in accordance with the ancient rules, especially the ahitname (the covenant) given by Omar the Khalif to the Armenian and Greek patriarchs and maintaining balance and peace between the communities.Keywords: Ottoman Empire, Christian, Jerusalem, Church of Holy Sepulchre, Külliyât-ı Kavânîn.