Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında ceza muhakemesinde masumiyet karinesi

Abstract

Ceza muhakemesinin amacı; usule uygun olarak toplanan delillerle, şüpheli, sanık ve mağdurun haklarını da koruyarak maddi gerçeğe ulaşmak, kamu düzeninin bozulmasını engellemek ve bozulan kamu düzenini yeniden tesis etmektir. Maddi gerçeğe ulaşmaya çalışılırken, ceza muhakemesi işlemlerinde irade serbestliğinin engellenmesi ve bu işlemlerin savunmayı etkilemeyecek şekilde hukuk devleti ilkesi uyarınca gerçekleştirilmesi, adil yargılanma ilkesine riayet edilmesi ile mümkündür. Adil yargılanma ilkesinin bir unsuru olan masumiyet karinesi, ceza muhakemesinde farklı kavramlar ve kurumlarla ilişki içerisindedir. Başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere pek çok uluslararası ve ulusal belgede yer alan masumiyet karinesi kavramı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi karaları ile daha somut ve anlaşılır hale gelmiş, bu anlamda AİHM kararlarının uygulamaya çok büyük katkısı olmuş ve halen de olmaya devam etmektedir. Çalışmamızın ilk bölümünde masumiyet karinesi kavramının anlamı ve tarihsel gelişimi üzerinde durulmuş, ikinci bölümünde ise masumiyet karinesinin, bağlantılı olduğu kavram ve ilkelerle ilişkisi açıklanarak örnek AİHM kararları bağlamında değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Masumiyet Karinesi, Adil Yargılanma Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Adil Yargılanma Hakkı ile İlgili Kararları, Ceza Muhakemesi

Purpose of criminal procedure; It is to reach the material truth, to prevent the deterioration of public order and to re-establish the deteriorated public order by protecting the rights of the suspect, the accused and the victim with the evidence collected in accordance with the procedure. While trying to reach the material truth, it is possible to prevent freedom of will in criminal proceedings and to carry out these actions in accordance with the rule of law in a way that does not affect the defense, by complying with the principle of fair trial.The presumption of innocence, which is an element of the fair trial principle, is in relation with different concepts and institutions in criminal procedure. The concept of presumption of innocence, which is included in many international and national documents, especially the European Convention on Human Rights, has become more concrete and understandable with the decisions of the European Court of Human Rights.In the first part of our study, the meaning and historical development of the concept of the presumption of innocence was emphasized, and in the second part, the relationship between the presumption of innocence and the related concepts and principles was explained, and an evaluation was made in the context of exemplary ECtHR judgments.Keywords: Presumption of Innocence, Right to a Fair Trial, Decisions of the European Court of Human Rights on the Right to a Fair Trial, Criminal Procedure.