Turizm ve karbondioksit emisyonu arasındaki ilişki: Çevreyi en çok kirleten ülkeler üzerine ampirik bir uygulama

Abstract

Turizm ve çevre arasındaki ilişkinin araştırılması sürdürülebilir turizm politikalarının belirlenmesi açısından önemlidir. Çalışmanın amacı turizm ve CO2 emisyonu arasındaki ilişkiyi Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezi çerçevesinde incelemektir. Bunun için çevreyi en çok kirleten 24 ülkenin 1998-2018 dönemi verileri kullanılarak panel veri analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bağımlı değişken olarak kişi başına düşen CO2 emisyonu yer alırken; uluslararası gelen turist sayısı, turizm gelirleri, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasılanın karesi ve yenilenebilir enerji tüketimi bağımsız değişkenler olarak kullanılmıştır. Analizde öncelikle yatay kesit bağımlılığı, homojenlik ve birim kök testleri yapılmıştır. Sonrasında LM bootstrap panel eş bütünleşme, Genelleştirilmiş Ortalama Grup (AMG) tahmincisi ile Dumitrescu ve Hurlin panel nedensellik testleriyle değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkiler incelenmiştir. Uluslararası turist sayısı ve turizm gelirlerinin CO2 emisyonunu artırdığına dair bulgular elde edilmiştir. Güney Kore, Brezilya, Fransa, Ukrayna, Meksika, Tayland ve Kanada gibi ülkelerde turizm ve CO2 emisyonu arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırmada Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezini destekleyen sonuçlara ulaşılmıştır. Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezi Endonezya, Birleşik Krallık, Tayland ve Malezya gibi ülkelerde doğrulanmıştır. Dumitrescu ve Hurlin panel nedensellik test sonuçlarına bakıldığında ise sadece yenilenebilir enerji tüketimi ve turizm gelirlerinden CO2 emisyonuna doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin var olduğu gözlemlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Uluslararası Turist Sayısı, Turizm Gelirleri, Karbondioksit Emisyonu, Çevresel Kuznets Eğrisi, Genişletilmiş Ortalama Grup Tahmincisi

Researching the relationship between tourism and the environment is important in terms of determining sustainable tourism policies. The study's goal is to investigate the relationship between tourism and CO2 emissions within the framework of the Environmental Kuznets Curve hypothesis. For that, panel data analysis was applied using the data of the most polluting 24 countries from 1998 to 2018. CO2 emissions per capita were taken as the dependent variable, while international tourist arrivals, tourism revenues, gross domestic product per capita, the square of gross domestic product per capita, and renewable energy consumption were taken as independent variables. Firstly, cross-section dependence, homogeneity, and unit root tests were performed. Afterward, long-term relationships between the variables were examined with LM bootstrap panel cointegration, Augmented Mean Group (AMG) estimator, and Dumitrescu and Hurlin panel causality tests. The results have revealed that international tourist arrivals and tourism revenues increase CO2 emissions. A positive relationship has been found between tourism and CO2 emissions in South Korea, Brazil, France, Ukraine, Mexico, Thailand, and Canada. In the study, results supporting the Environmental Kuznets Curve hypothesis were obtained. The validity of the Environmental Kuznets Curve hypothesis has been confirmed in Indonesia, the United Kingdom, Thailand, and Malaysia. Dumitrescu and Hurlin panel causality test results have shown a unidirectional relationship between renewable energy consumption and tourism revenues to CO2 emissions.Keywords: International Tourist Arrivals, Tourism Receipts, Carbon Dioxide Emissions, Environmental Kuznets Curve, Augmented Mean Group Estimator