Latife Tekin'in sanatsal metinlerinin arketipsel eleştiri yöntemi ile tahlili

Abstract

Modern psikolojiye Carl Gustav Jung tarafından kazandırılan arketip kelimesi köken itibarıyla eski Yunanca'ya aittir. Arketipler insanlığın ilk başlangıcından beri süregelen ve kolektif bilinçdışının ürünleri olan `ilksel imge`lerdir. Jung'un arketipler üzerine yaptığı çalışmalar arketipsel eleştirinin temellerini oluşturmuştur. Bu eleştiri yöntemine Northrop Frye, Joseph Campbell, Mircea Eliade, Carol S. Pearson, Cherry Gılchrıst gibi isimler katkıda bulunmuştur. Böylelikle edebî eserleri okuma yolunda önemli bir kuram ortaya çıkmıştır.Türk edebiyatında hızla gelişen postmodern roman çizgisinde olan Latife Tekin, `büyülü gerçeklik` akımıyla dikkatleri üzerine çekmiş önemli bir kadın yazardır. Bu çalışmada yazarın kaleme almış olduğu sanatsal metinleri arketipsel eleştiri yöntemi ile tahlil edilmiştir. Çalışmanın içeriği beş bölümden oluşmaktadır. Metinler; arketipsel düzen, arketipsel benlikler, yolculuk arketipi, arketipsel mekânlar, renk arketipleri ve sayı arketipleri esas alınarak tahlil edilmiştir. Yapılan bu çalışmanın sonucunda ise Latife Tekin'in eserlerini oluştururken insanlığın ortak mirası olan arketiplere fazlasıyla yer verdiği ve büyük ölçüde kolektif bilincin yansımalarının görüldüğü tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Latife Tekin, roman, arketipsel eleştiri.

The word archetype, which was introduced to modern psychology by Carl Gustav Jung, belongs to ancient Greek in origin. Archetypes are `primitive images` that have been ongoing since the beginning of humanity and are the products of the collective unconscious. Jung's studies on archetypes formed the archetypal criticism method. Names such as Northrop Frye, Joseph Campbell, Mircea Eliade, Carol S. Pearson, Cherry Gilchrist contributed to this method of criticism.Thus, an important theory emerged in the way of reading literary works. Latife Tekin, who has a rapidly developing postmodern novel line in Turkish literature, is an important woman writer who draws attention with the `magical realism` movement. In this study, the artistic texts written by the author were analyzed with the archetypal criticism method. The content of the study consists of five chapters. Texts; archetypal order, archetypal selves, travel archetypes, archetypal spaces, color archetypes and number archetypes examined. As a result of this study, it has been determined that while creating Latife Tekin's works, the reflections of the collective consciousness are seen to a large extent by giving more space to the archetypes, which are the common heritage of humanity.Keywords: Latife Tekin, novel, archetypal criticism.