Türkistan'da Ehl-i Sünnet anlayışının gelişimi ve Ahmed Yesevi'nin rolü

Abstract

Araştırmamız, Türkistan'daki Ehl-i Sünnet anlayışının gelişiminde AhmedYesevî'nin Rolü'nü ele almaktadır. Ayrıca Ehl-i Sünnet anlayışının özellikle Türklerinmillî özelliğine, din ve kültür yapısına etkisi incelendi. Çalışmada özellikle Türkistan'daEhl-i Sünnet anlayışının gelişimi ve Ahmed Yesevî'nin Ehl-i Sünnet Anlayışı, TemelGörüşleri ve Mezhebî Eğilimleri, Ahmed Yesevî'nin Türk-İslâm Kültürüne Etkileri veAhmed Yesevî'nin Görüşlerinin Türkistan'da yayılışı araştırıldı.Araştırma üç bölümden ibarettir. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı,önemi, yararlanılan kaynaklar, Türkistan, Ehl-i Sünnet ve Tasavvuf kavramlarıhakkında genel bilgiler verildi.Birinci bölümde; İslamiyet'ten önceki Türkistan sakinlerinin dini, kültürel,sosyal ve siyasi yapısı, Türkistan'a Müslümanların gelişi ve bölgenin İslamlaşmasınayer verilmiş ve çalışmanın önemi belirlenmeye çalışıldı.İkinci bölümde; Ehl-i Sünnet anlayışının Türkistan'daki yansımaları, Ehl-iSünnet'in fıkhi, itikadı, tasavvufi boyutları, ağırlıklı olarak Hanefilik-Mâtürîdîlikgeleneği ele alındı.Üçüncü bölümde; Ahmed Yesevî'nin hayatı ve eserleri, Hoca Ahmed'in temelgörüşleri ve mezhebi eğilimleri, tasavvufi yönü, din anlayışının Türk-İslam kültürüneetkisi ve rolü irdelendi. Ayrıca Yesevî öğretisinin Türk milli kültürüne, bilim ve sanatıngelişimine sağladığı katkıları ve Yesevî kardeşliğinin günümüzdeki durumu incelendi.Anahtar Kelimeler: Türkistan, Ehl-i Sünnet, Hanefilik, Mâtürîdîlik, Ahmed Yesevî.

Our research deals with the Role of Ahmed Yasawi in the development of theAhl as-Sunnah understanding in Turkestan. In addition, was examined the effect of theunderstanding of the Ahl as-Sunnah, especially on the national characteristics of theTurks, on the religious and cultural structures.In this research especially were investigated the development of Ahl al-Sunnahunderstanding in Turkistan and Ahmed Yasawi's Ahl al-Sunnah Understanding, BasicViews and Madhhabians Tendencies, Ahmed Yasawi's Effects on Turkish-IslamicCulture and the spread of Ahmed Yesevi's Views in Turkestan.The research consists of three parts. In the introduction we were given generalinformation about the subject, purpose, importance of the study, the sources used, theconcepts of Turkistan, Ahl al-Sunnah and Sufism.In the first part; was tried to be determined the religious, cultural, social andpolitical structure of the inhabitants of Turkistan before Islam and the arrival ofMuslims in Turkestan and the Islamization of the region were included and theimportance of the research.In the second part; were researched the reflections of the Ahl al-Sunnahunderstanding in Turkestan, and mainly the Hanafi-Maturidi tradition, Ahl al-Sunnah'sjuristic, beliefs, Sufi dimensions.In the third part; were examined Ahmed Yasawi's life and works, HodjaAhmed's basic views and madhhabian tendencies, his sufistic aspect, the effect and roleof his understanding of religion on Turkish-Islamic culture. In addition, were examinedthe contributions of the Yasawi teaching to the Turkish national culture, thedevelopment of science and art, and the current situation of the Yesevi brotherhood.Keywords: Turkistan, Ahl as-Sunnah, Hanafism, Maturidism, Ahmed Yasawi