Yeni yardımseverlik (Hümaniteryenizm) bağlamında insani yardımların politikleşmesinde siyaset ve aktör ilişkileri

Abstract

Tarihsel olarak, kurumsal insani yardımın yükselişi, Batı gücünün yükselişine paralel bir seyir izlemiştir. İnsani yardım, Batı'nın gücüyle o kadar iç içe geçmiştir ki Batı geriledikçe insani yardım kuruluşları ya geri çekilmekte ya da açıkta bırakılmaktadır. Ancak güç değişmekte olup, Batılı normlar ve kurumlar ortaya çıkan küresel çok kutupluluk ve güç dağılımında tartışılmaktadır. Zira, insani yardım sektöründeki klasik bağışçıların egemenliği de son dönemde sorgulanır hale gelmiştir. Bu bağlamda, bu tez çalışmasının amacı, insani yardım sektöründe önemli aktörler olan hegemonik güçlerin ve insani yardım kuruluşlarının politikalarını ve çalışmalarını, ilgili coğrafyalardaki insani yardım bekleyen ihtiyaç sahiplerinin gereksinimleri doğrultusunda mı, yoksa kendi çıkarlarına yönelik olarak mı gerçekleştirdiklerinin analiz edilmesidir. Tez çalışmasında nitel araştırma yöntemine bağlı olarak literatür taraması tekniği kullanılmıştır. Çalışma neticesinde, güçlü aktörlerin, insani yardımlarını ve müdahalelerini kendi politik ve iktisadi menfaatleri bağlamında gerçekleştirdikleri ve ihtiyaç sahiplerinin gereksinimlerini ise pek dikkate almadıkları sonucuna varılmıştır. Diğer bir deyişle, insani yardım, hegemonik gücü ilerletmek ve müdahaleyi haklı çıkarmak için bir araç olarak kullanılmıştır. Buna mukabil, bir takım gelişmekte olan devletlerin başını çektiği yükselen aktörler ise klasik bağışçıların uygulamalarına adeta meydan okuyarak ihtiyaç sahiplerinin gereksinimlerini ön planda tutan alternatif politikalar oluşturmuşlardır.

Historically, the rise of institutional humanitarian aid has paralleled the rise of Western power. Humanitarian aid is so intertwined with Western power that as the West declines, humanitarian organizations are either withdrawn or left in the open. However power is changing and Western norms and institutions are being debated in the emerging global multipolarity and distribution of power. Likewise, the dominance of classical donors in the humanitarian aid sector has recently come under question. In this context, the purpose of this thesis is to analyze whether the hegemonic powers and humanitarian organizations, which are important actors in the humanitarian aid sector, provide their policies and activities in line with the needs of the beneficiaries waiting for humanitarian aid in the relevant geographies or for their own interests. In the thesis study, literature review technique was used depending on the qualitative research method. As a result of the study, it has been concluded that powerful actors provide their humanitarian aid and interventions in the context of their own political and economic interests and do not take into account the needs of those in need. In other words, humanitarian aid was used as a tool to advance hegemonic power and justify intervention. On the other hand, emerging actors led by a number of developing states have created alternative policies that prioritize the needs of beneficiaries by challenging the practices of classical donors.