Birgi Çakır Ağa Konağı örneğinde Türk-İslâm geleneğinde yaşam

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş ve klasik dönemlerinde devlet kurumları ve halkın yaşamında tasavvufî dünya görüşünün hâkim olduğu bilinmektedir. İmparatorluğun kurucu unsuru Türk olmakla beraber devletin sınırları genişledikçe farklı din ve milletlerden halklar da bu yapıya katılmıştır. Devlet örfî (Türk örfü) ve şer'î (İslâm şerîatı) hukuk kurallarına göre yönetiliyordu. Tanzîmat'tan sonra modernleşmenin etkisi ile dünyadaki yeni gelişmelere paralel olarak Osmanlı devlet yapısı ve halkın yaşam biçimi de değişmeye başlamış bu değişim günümüzde ilk hâlinden oldukça farklılaşmıştır. Türkler, geleneksel, kültürel değerlerini İslâm ile değiştirip dönüştürerek yeni bir sentez oluşturmuştur. O nedenle İslâmiyet'ten önceki yaşamlarıyla ilgili, kültürel, sosyolojik, antropolojik bilgilere de başvurulmuştur. İlk olarak İslâm dininde varlık-insan görüşü ve Osmanlı Medeniyeti'nin bu görüş çerçevesinde nasıl geliştiği incelenmiştir. Daha sonra Osmanlı'da âile kurumu ele alınmış ve devlet yapısı içinde âile merkez alınarak şehirlerin fizikî ve kültürel yapısının nasıl oluştuğu araştırılmıştır. Müslüman Türk âile yapısı irdelenerek, konutların biçimlenmesindeki etkisi araştırılmıştır. Türk evi hakkında elde edilen verilerin mîmârîdeki yansımaları Birgi Çakır Ağa Konağı örneğinde tespit edilmiştir.Sonuç olarak İslâmiyet Türk milletinin yaşamında bir dönüm noktası olmuştur. Orta Asya'dan getirdikleri kültürel değerler ve yeni kabul ettikleri din ile birlikte Anadolu'da yerleşik bir hayata geçerek büyük bir devlet kurmuş ve saygın bir medeniyet oluşturmuşlardır. Çalışmada bu gelişmeler konut ve âile üzerinden anlatılmıştır. Anahtar Kelimeler: Mimarlık, tasavvuf, Çakır Ağa Konağı, Türk evi

It is known that the sufi worldview was dominant in the foundation and classical periods of the Ottoman Empire and the people. Although the founding element of the empire was Turkish, people from different religions and nationalities joined this structure as the borders of the state expanded. The state was governed by customary (Turkish custom) and religious (Islamic sharia) rules of law. After the Tanzimat, with the effect of modernization and in parallel with the new developments in the world, the Ottoman state structure and the lifestyle of the people began to change, and today this change has become quite different from its original state. Turks created a new synthesis by changing and transforming their traditional and cultural values with Islam. For this reason, cultural, sociological and anthropological information about their lives before Islam was also consulted. First of all, the existence-human view in the religion of Islam and how Ottoman Civilization developed within the framework of this view were examined. Then, the family institution in the Ottoman Empire was discussed and it was investigated how the physical and cultural structure of the cities was formed by taking the family as the center in the state structure. By examining the Muslim Turkish family structure, its effect on the formation of the houses was investigated. The reflections of the data obtained about the Turkish house in architecture were determined in the example of Birgi Çakır Ağa Mansion.As a result, Islam has been a turning point in the life of the Turkish nation. Together with the cultural values they brought from Central Asia and the new religion they adopted, they settled in Anatolia and established a great state and created a respectable civilization. In the study, these developments are explained through housing and family. Keywords: Architecture, Çakır Ağa Mansion, sufism, Turkish House