XIX. yüzyılda Ünye kazasında göçler

Abstract

XIX. yüzyıl Osmanlı nüfusu ülkenin siyasî, askerî ve sosyal hayattaki değişim ve dönüşümlerden etkilenerek demografik alanda hareketli ve zorlu geçen bir süreci ifade etmektedir. Yaşanan gelişmeler göçleri tetikleyen ve artıran bir etki yapmış ve devletin uzun süre uğraştığı meselelerden biri olmuştur. Göçler kimi zaman münferit bir nitelikte yaşanmakta iken artan baskılar ve zulüm kitlesel boyutlara ulaşmasına neden olmuştur. Karadeniz'in kuzeyinde Kırım'ın Ruslar tarafından ele geçirilmesi ve Balkanlar ile Kafkasya'ya yayılması neticesinde bu alanlardan milyonlarca Müslüman mukavemetin kırılmış ve buna bağlı olarak da göç hareketi artmıştır. Ünye Kazası Karadeniz kıyısında iskele özelliği bulunan ve iç kesimlerle bağlantılı bir yerdir. Osmanlı devletinin genelinde yaşanan göç sürecinden etkilenmiş ve bu göçler Ünye kazasının sosyal yapısına kültürüne etki eden bir unsur olmuştur. XIX yüzyılda Ünye'nin, öncelikle Anadolu'nun iç ve sahilin Doğu kesimlerinden gelen iç göçlere sahne olduğu görülmektedir. 1850 sonrası yoğun olarak dış göçlerden etkilenmiştir. Göç hareketlerinde bazen bir geçiş noktası bazen geçici iskân bölgesi olan kaza bazen de göçmenlerin yerleştiği-iskân edildiği bir saha olmuştur. XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar süren ve özellikle gayrimüslim tebaanın rol oynadığı dış göçler de önemlidir. Ünye'nin sosyal yapısını şekillendiren son büyük göç dalgası 1. Dünya Savaşı ve sonrasında Mübadele antlaşmasıyla yaşanmıştır.Anahtar Kelimeler: Nüfus, Göç, Muhacir, Ünye, Eşkıyalık.

In terms of the 19th-century Ottoman population, it was influenced by changes and transformations in the country's political, military, and social life, and it reflects a dynamic and complex demographic process. The events that occurred prompted and escalated migration, making it one of the challenges that the state had been dealing with for quite some time. The Ottoman Empire, which had made significant efforts to maintain territorial integrity until this century, suffered losses in the political arena and in the wars it fought, and the migration process accelerated as a result.Unye is a province on the Black Sea coast with the features of a port and a connection to the interior regions. The Ottoman Empire's migration movement was influenced, and these migrations became a factor impacting the social structure and culture of the Unye province. In this century, it is seen that Unye was the scene of internal migrations, primarily from the interior of Anatolia and the eastern parts of the coast. After 1850, it was considerably influenced by external migrations. The province, which is sometimes a transit point for migrants and sometimes a temporary settlement region, has also been a destination for immigrants. External migrations, which continued until the first part of the twentieth century and included non-Muslim individuals, are also significant. The last great wave of immigration that affected Unye's socioeconomic structure occurred during World War I and following the Exchange Agreement.