Ordu- Perşembe örnekleri ile Osmanlı dönemi mezar taşları (Efirli Yalı Camii haziresi ve Beyli Halil ağa mezarlığı)

Abstract

Mezar taşları kültürel miras olarak önemli bir grubu oluşturmaktadır. Yaşadığımız coğrafyada milli kimliğimizin yazılı bir belgesidir. Geçmişle günümüz arasındaki bağlantıyı kurmak ve bilgi edinmek için kullanılan önemli yazılı kaynaklardandır.Ordu İli Efirli Yalı Camii Haziresi ve Beyli Mahallesi Halil Ağa Mezarlığı'nda 81 mezar tespit edilmiştir. Çalışma kapsamındaki hazire ve mezarlıkta 142 adet mezar taşı bulunmaktadır. Bunların 81 tanesi baş taşı, 61 tanesi ayak taşıdır. Bunlardan 45'i erkeklere, 36'sı kadınlara aittir. Mezar taşlarından 13 tanesinde ölen kişilerin isim bilgilerine ulaşılamamıştır. Taşların 69 tanesinin tarihi bellidir. Geri kalan 12 mezar taşının tarih kısmı toprak altında kaldığından ulaşılamamıştır. İncelediğimiz mezar taşları miladi 1750 yılı ile 1958 yılları arasını kapsamaktadır. 18. Yüzyıl ile 20. yüzyıl arasına tarihlenmektedir. Mezar taşlarında ağırlıklı olarak taş ve mermer malzeme kullanımı görülmektedir. Oyma ve kazıma tekniği kullanılmıştır. İşleniş niteliği olarak alçak kabartma ve çizgisel üslubun ağırlıklı olarak görüldüğü eserlerde az sayıda yüksek kabartmaya yer verilmiştir. Yapılan çalışmalar sonunda şahideli toprak mezar, lahit biçimi şahideli mezar ve çerçeveli şahideli mezar olmak üzere üç tip mezar çeşidi saptanmıştır. Mezar taşlarının tamamı plaka gövdeli olarak ele alınmıştır. Şahide başlıkları kavuk, sarık, fes, bitkisel tepelik ve çeşitli kemer formları ile taçlandırılmıştır. Efirli Yalı Camii Haziresine ve Beyli Mahallesi Halil Ağa Mezarlığın' da tespit edilen şahidelerin Anadolu ve Balkanlarda yer alan pek çok örnek ile benzerliği bulunmaktadır. Form, işleniş, tasarım, malzeme ve bezeme üslubu olarak başkent İstanbul ekolünün Anadolu' ya etkisi olarak değerlendirmek mümkündür. Anahtar Kelimeler; Ordu, camii, mezar taşları, form, süsleme

Tombstones constitute an important group as cultural heritage. It is the most important written document of our national identity in the geography we live in. Tombstones are among the most important written sources used to establish the connection between the past and the present and to obtain information. There were 81 graves established in Efirli Yalı Mosque and Beyli district Halil Ağa graveyard. In the graveyards it's been worked on, were 142 gravestones established. 81 of them are head stones and 61 of them are footstones. Of these, 45 belong to men and 36 belong to women. Name information of 13 of them could not be reached. 69 of the established stones have dates on. Because the date lines of 12 of the stones are remained under the ground, their dates could not identified. The tombstones belong to the years between 1750 A. D and 1958 A.D. These tombstones are dated between the 18th and 20th centuries. Mainly marble and stone were used in tombstones. Three types of tomb styles were created: tombstones, sarcophagi and framed. All of the tombstones are in the group of plate-bodied ones. The headdresses are crowned with a turban, turban, fez, vegetal top or various arch forms. Have similarities with many examples in Anatolia and the Balkans. Whereas the processing, design, material, forms and decoration reflects the style of the capital city Istanbul. Key Words; Ordu, mosque, tombstones, form, ornament