Öğretmen adaylarının özgecilik davranışları, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve öğretme motivasyonları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının özgecilik düzeyleri, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve öğretme motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesinde 2019-2020 Bahar yarıyılında 3. ve 4. sınıflarda öğrenim gören 542 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırma modeli olarak ilişkisel tarama modeli benimsenmiştir. Amaçlanan ilişkileri ortaya koymak amacıyla Ümmet, Ekşi ve Otrar (2013) tarafından doktora tezi kapsamında geliştirilen `Özgecilik Ölçeği`, Kauffman, Soylu ve Duke (2011) tarafından geliştirilen ve Türkçeye uyarlama çalışması Güzel-Candan ve Gencel tarafından gerçekleştirilen `Öğretme Motivasyonu Ölçeği` ve Üstüner (2006) tarafından geliştirilen `Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği` ile araştırmacı tarafından katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek için geliştirilen ` Kişisel Bilgiler Anketi` kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan ölçeklerin geçerlikleri ve güvenirlikleri faktör ve güvenirlik analizleriyle ortaya konmuştur. Verilerin analizleri `IBM SPSS Statistic 26` ve `IBM AMOS 23` paket programlarıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde; betimsel istatistikler, t- testi, Mann Whitney U testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Kruskall Wallis Testi, Pearson Korelasyon Analizi, çoklu doğrusal regresyon analizi ve yapısal eşitlik modeli (YEM) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının özgecilik, öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve öğretme motivasyonu düzeylerinin yüksek düzeye yakın olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmen adaylarının özgecilik düzeyleri, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve öğretme motivasyonlarında cinsiyet açısından istatistiksel olarak anlamlı fark gözlenirken; sınıf düzeyi açısından özgecilik düzeylerinde anlamlı fark gözlenmemiş, öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve öğretme motivasyonunda gözlenmiş; öğrenim görülen branş değişkeninde ise özgecilik düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarında anlamlı fark gözlenirken, öğretme motivasyonu düzeylerinde anlamlı farklılık gözlenmemiştir. Araştırmada elde edilen diğer bulgulara göre, öğretmen adaylarının özgecilik düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve özgecilik düzeyleri ile öğretme motivasyonları arasında pozitif yönlü zayıf; öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretme motivasyonları arasında pozitif yönlü orta düzeyde ilişki tespit edilmiştir. Bunun dışında öğretmen adaylarının özgecilik düzeyleri ve demografik değişkenlerin; öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına zayıf dereceli ve öğretme motivasyonlarına ise çok zayıf dereceli etkisinin olduğu saptanmıştır.

The aim of this study is to examine the altruism levels, attitudes towards teaching profession and motivation to teach of pre-service teachers. The sample of the study consisted of 542 pre-service teachers studying in the 3rd and 4th grades at Balıkesir University Necatibey Education Faculty in the 2019-2020 Spring semester. Relational scanning model has been adopted as the research model. The `Altruism Scale` developed by Ümmet, Ekşi and Otrar (2013) within the scope of the doctoral thesis in order to reveal the intended relationships, the `Teaching Motivation Scale` developed by Kauffman, Soylu and Duke (2011) and adapted to Turkish by Güzel-Candan and Gencel, and The `Attitude Scale towards the Teaching Profession` developed by Üstüner (2006) and the `Personal Information Questionnaire` developed by the researcher to determine the demographic characteristics of the participants were used. The validity and reliability of the scales used in the study were revealed by factor and reliability analyzes. The analysis of the data was carried out using `IBM SPSS Statistic 26` and `IBM AMOS 23` package programs. In the analysis of the data; Descriptive statistics, t-test, Mann Whitney U test, one-way analysis of variance (ANOVA), Kruskall Wallis Test, Pearson Correlation Analysis, multiple linear regression analysis and structural equation model (SEM) were used. As a result of the research, it was observed that the altruism, attitude towards the teaching profession and teaching motivation levels of the pre-service teachers were close to high levels. In addition, while a statistically significant difference was observed in the altruism levels of the pre-service teachers, their attitudes towards the teaching profession and their teaching motivation in terms of gender; no significant difference was observed in altruism levels in terms of grade level, and it was observed in attitude towards the teaching profession and teaching motivation; In the branch of education variable, a significant difference was observed in altruism levels and attitudes towards teaching profession, while no significant difference was observed in teaching motivation levels. According to other findings obtained in the study, there is a positive weakness between pre-service teachers' altruism levels and their attitudes towards the teaching profession and their level of altruism and their teaching motivation; A moderate positive correlation was found between their attitudes towards the teaching profession and their motivation for teaching. Apart from this, it has been determined that the altruism levels of pre-service teachers' and demographic variables have a weak effect on their attitudes towards the teaching profession and a very weak effect on their teaching motivation.