Stres testi ve finansal istikrar: Türk bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde bir uygulama

Abstract

Stres testleri, olağandışı piyasa koşullarında piyasa riskinin ölçülmesinde kullanılan ve RMD analizinin tamamlayıcısı olarak görülen teknikler bütünüdür. Bankalar ve sigorta şirketleri, finansal kesim içerisinde en önemli kurumları oluşturmakta olup, bu kurumların risk yönetimindeki başarısı finansal istikrarın sağlanması ve sürdürülmesi konusunda önem arz etmektedir. Bu sebeple, bu çalışmada bankacılık ve sigortacılık sektörlerine yönelik stres testi uygulaması gerçekleştirmek amaçlanmış olup bu amaca yönelik olarak analizde kullanılan değişkenlere VAR analizi uygulanmış ve bunun yanında etki-tepki analizi ile varyans ayrıştırması analizleri aracılığıyla değişkenlerin gelecek dönemde nasıl hareket edecekleri gözlemlenmiştir. Bu analizde BİST'te işlem gören 10 banka ve 5 sigorta işletmesi incelenmiş olup; bankacılık sektörüne yönelik yapılan analizde takipteki kredi oranları ile 5 adet makroekonomik değişken arasındaki ilişki, sigortacılık sektöründe ise alınan primler / özkaynak oranı ile sigortacılık sektörüne özgü 6 değişken arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Sonuç olarak bankacılık sektörü analizinde USD/TRY alış kurunda yaşanacak artış yönlü bir şokun ve GSYH büyüme verisinde yaşanacak azalış yönlü bir şokun takipteki kredi oranlarını arttırıcı etki yaptığı, enflasyon verisindeki artış yönlü şokun ise anlamlı bir sonuç vermediği gözlemlenmiştir. Sigortacılık analizinde ise konservasyon ve likidite oranlarına uygulanan şokların alınan primler/özkaynaklar oranında anlamlı bir değişiklik yaratmadığı fakat prim üretimi verisinde yaşanacak artış yönlü bir şokun arttırıcı etki yaptığı görülmüştür.

Stress tests are techniques used to measure market risk in extraordinary market conditions and are seen as a complement to VAR analysis. Banks and insurance companies constitute the most important institutions in the financial sector, and the success of these institutions in risk management is important in ensuring and maintaining financial stability. For this reason, in this study, it was aimed to perform stress tests for the banking and insurance sectors, and for this purpose, VAR analysis was applied to the variables used in the analysis, and also, with the impact-response analysis and variance decomposition analysis, it was observed how the variables would move in the future. In this analysis, 10 banks and 5 insurance businesses traded on BIST have been examined; In the analysis made for the banking sector, the relationship between non-performing loan rates and 5 macroeconomic variables, and the relationship between the premium / equity ratio received in the insurance sector and 6 variables specific to the insurance sector. As a result, in the banking sector analysis, it was observed that an upward shock to be experienced in the USD/TRY buying rate and a downward shock to be experienced in the GDP growth data had an increasing effect on non-performing loan rates, while the upward shock in inflation data did not produce a significant result. In the insurance analysis, it was observed that the shocks applied to the conservation and liquidity ratios did not create a significant change in the ratio of premiums / own funds received, but an upward shock to be experienced in the premium production data had an increasing effect in general.