Çok faktörlü finansal varlık fiyatlama modellerinin geçerliliğinin borsa istanbul'da test edilmesi

Abstract

Sermaye piyasalarını konu alan çalışmalarda incelenen güncel konulardan biri de pay fiyatlarının doğru bir şekilde tespit edilmesidir. Bu amaçla birçok model geliştirilmiş ve performansları test edilmiştir. Bu modeller arasında finans literatüründe sıklıkla kullanılan bazı çok faktörlü finansal varlık fiyatlama modelleri yer almaktadır.Bu çalışmanın amacı varlıkların getiri tahmininde kullanılan çok faktörlü finansal varlık fiyatlama modellerinin Borsa İstanbul imalat sanayi sektöründe yer alan işletmelere ait pay getirilerinin tahmininde kullanılıp kullanılamayacağını tespit etmektir. Pay getirilerinin tahmininde çeşitli çok faktörlü finansal varlık fiyatlama modelleri kullanılmıştır. Bu çalışmada Zamanlararası Varlık Fiyatlama Modeli (ZVFM), Fama&French 3 Faktör Modeli (FF3F), Carhart 4 Faktör Modeli, Fama&French 5 Faktör Modeli (FF5F) ve Q-Faktör Modeli olmak üzere beş farklı model kullanılmıştır. Ayrıca pay getirilerinin tahmininde en iyi sonucu veren modelin hangi model olduğunun da belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda modeller 31.12.2013 – 31.12.2018 tarihleri arasında Borsa İstanbul Sanayi sektöründe yer alan ve bu tarihler arasında kesintisiz işlem gören 141 işletmenin çeyrek dönemlik verileri kullanılarak panel veri analizi ile test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre modellerin tamamında yer alan piyasa risk primi faktörünün istatistiki olarak anlamlı olduğu ve pay getirilerini pozitif yönlü etkilediği diğer bir ifadeyle tüm modellerin açıklayıcılığına katkı sağladığı tespit edilmiştir. Piyasa risk primi faktörü dışında, Gecelik Borç Verme Faiz Oranı faktörünün de ZVFM üzerinde istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. FF3F modelinde ise piyasa risk primi dışındaki faktörlerin modelin açıklayıcılığına herhangi bir katkı sağlamadığı tespit edilmiştir. 4 faktör modelinde ise hem piyasa risk primi faktörünün hem de momentum faktörünün anlamlı ve pozitif etkisinin olduğu tespit edilmiştir. FF5F modelinde karlılık (faaliyet karlılığı (OP)) ve yatırım faktörleri istatistiki olarak anlamlı olmakla birlikte pay getirisini karlılık faktörünün pozitif ve yatırım faktörünün ise negatif etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Q-Faktör modelinde yatırım faktörünün istatistiki olarak anlamlı olduğu ve pay getirilerini negatif yönlü etkilediği tespit edilmiştir. Son olarak imalat sanayi sektöründe yer alan işletmelerin pay getirilerini açıklamada kullanılabilecek en iyi modelin 4 Faktör modeli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

One of the current issues examined in studies on capital markets is the accurate determination of stock prices. For this purpose, many models have been developed and their performances have been tested. Among these models, there are certain multi-factor financial asset pricing models that are frequently used in finance literature. The purpose of this study is to determine whether the multi-factor financial asset pricing models used in estimating the return of assets can be used in the estimation of the returns of the stocks belonging to the companies in the Borsa Istanbul manufacturing industry. Various multi-factor financial asset pricing models were used in estimating stock returns. Five different models were used in this study: Intertemporal Capital Asset Pricing Model (iCAPM), Fama & French 3 Factor Model (FF3F), Carhart 4 Factor Model, Fama & French 5 Factor Model (FF5F) and Q-Factor Model. It was also aimed to determine which model would give the best result in estimating stock returns. In accordance with these purposes, the models were tested by panel data analysis using quarterly data of 141 companies in the Borsa Istanbul industry sector between 31.12.2013 and 31.12.2018.According to the analysis results, it was determined that the market risk premium factor in all models is statistically significant and affects the stock returns positively, in other words, it contributes to the explanatory nature of all models. It was concluded that the Overnight Lending Interest Rate factor, apart from the market risk premium factor, also has a statistically significant and negative effect on the iCAPM. In the FF3F model, it was determined that the factors other than the market risk premium do not contribute to the explanatory nature of the model. In the 4 factor model, it was determined that both the market risk premium and the momentum factor have a significant and positive effect in the FF5F model, it was concluded that the profitability (operating profitability (OP)) and investment factors are statistically significant, but the profitability factor affects the stock return positively and the investment factor affects it negatively. In the Q-Factor model, it was determined that the investment factor is statistically significant and affects the stock returns negatively. Finally, it was concluded that the best model that can be used to explain the stock returns of companies in the manufacturing industry is the 4 Factor model.