Emsâlü'l-Kur'ân ve sosyo-kültürel açıdan ilk muhatap kitleyle ilişkisi

Abstract

Kur'ân'ın i'câzını gösteren özelliklerinden birisi mesellerdir. Anlaşılması zor hakikatlerin, her seviyeden insan için anlaşılır kılınması kıssalarda olduğu gibi mesellerle de sağlanmaktadır. Sözlü kültürün hâkim olduğu bir toplumun ürünü olan meseller aynı zamanda Kur'ân-ı Kerim'in geldiği ortamın izlerini de taşımaktadır. Sözlü kültürün İslam öncesi Arap toplumundaki izlerinin meseller bağlamında taşımış olduğu yaşantı ürünlerinin bir kez daha gözden geçirilerek araştırılması Kur'ânî mesajların daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır.Tezimizin `Bulgular ve Yorumlar` adlı dördüncü bölümünün ilk kısmında genel bir perspektifle meselin tanımı, gaye ve faydası ve Kur'ân-ı Kerim'deki mesel çeşitleri incelenmiştir. İkinci kısmında ise meseller genel olarak tefsir bilgileri ışığında ele alınmıştır. Bu kısımda toplam dokuz konu başlığı altında ilgili mesellerin analizi yapılmaya çalışılmıştır. Her konu başlığı sonunda, `Değerlendirme` alt başlığında ilgili mesellerin vahyin ilk muhatabı olan Araplarla ilişkisine yer verilmiştir. Tespit edilen sosyo-kültürel unsurların, Arapların yaşamıyla nasıl bir bağı olduğu da genel bir incelemeyle ortaya konulmaya çalışılmıştır.Meseller, Kur'ânî mesaj açısından son derece önem arz etmektedir. Bir yönüyle Allah'ın emir ve yasaklarının beşer için uygunluğu mesellerle ortaya konulmuştur. Çünkü meseller o zaman için bilinen ve anlaşılan unsurlardan oluşmaktadır. Yüce Allah nasıl ki mesaj göndermeyi murad ettiği Kureyş kabilesi içinden Hz. Peygamber'i seçtiyse benzer şekilde Kur'ân'daki anlatım türlerinin de Kureyşîlerin öz kültürüyle ilişkili unsurlar arasından olmasını murad etmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada Kur'ân'ı anlamaya bir katkı olması ümidiyle Kur'ân-ı Kerim'deki mesellerin ele alınışı ve amacı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Meseller, Arapçada önemli anlatma yöntemlerinden olduğu gibi Kur'ân-ı Kerim'de de kullanılan edebî anlatım yöntemlerinden biridir. Bu anlamda meseller, kendisine has dil özelliklerine sahiptir. Ayrıca meseller dil özellikleri dışında Arapların hayatı hakkında bilgiler de içermektedirler. Sonuç itibarıyla Böylece Arap toplumuna ait unsurların anlaşılması Kur'ân'ın mesajının iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Sonuç olarak mesellerin tamamına yakınının Arapların hayatıyla ilişkili olduğu görülmüştür.

One of the features of the Qur'an that shows its i'jaz is parables. Because the truths that are difficult to understand are made understandable by people of all levels, through parables. As the product of a society dominated by oral culture, parables also bear the traces of this environment from which the Qur'an came. A review of the life products that the traces of oral culture in this society have carried in the context of parables will help to better understand the Qur'anic messages.In the first part of the fourth chapter of our thesis, named `Findings and Comments`, the definition of parable, its purpose and utility, and the types of parables in the Qur'an were examined with a general perspective. In the second part, the parables in the Qur'an are generally discussed in the light of tafsir source. In this section, it has been tried to analyze the relevant parables under a total of nine topics. At the end of each topic, the relationship of the parables with the sub-title `Assessment` with the Arabs, who were the first addressees of the revelation in socio-cultural terms, are included. It has also been tried to reveal how the determined socio-cultural elements are related to the life of the Arabs with a general examination.Parables are extremely important in terms of the Qur'anic message. In one aspect, the suitability of Allah's orders and prohibitions for human beings has been demonstrated with parables. Because the parables consist of elements that were known and understood at that time. Just as Almighty Allah sent a message with Holiness the Prophet from among the Tribe of Quraysh; likewise, Allah wanted the types of narration in the Qur'an to be among the elements related to the Qurayshis' own culture. Therefore, in this study, it has been tried to reveal the handling and purpose of the parables in the Qur'an, in the hope of making a modest contribution to understanding the Qur'an. As a result, parables are one of the most important and vital elements of the Arabic language, as well as one of the literary expression methods used by the Qur'an. In this sense, parables have their own language characteristics. In addition, the parables contain information about the life, belief, social and economic life of the Arab nation, apart from the language features. Thus, understanding the elements of the Arab society will contribute to a better understanding of the message of the Qur'an.As a result, it has been seen that almost all of the parables have a socio-cultural relationship with the life of the Arabs.