Türkçede ağrının dili: Bilişsel dilbilimsel bir yaklaşım

Abstract

İnsanlık tarihi kadar eski olan ağrı, sıradan ağrı kesicilerin ötesinde sinir stimülatörü, ağrı pili, sinir blokları gibi birçok yönteme rağmen günümüz sağlık sektöründe çözüm aranan durumlardan biri olmaya devam etmektedir. Ağrı; bedenin dengesini bozar, kişinin sağlığını tehdit eder fakat ağrının zorlayıcı olmasının sebeplerinden biri de onun dilsel aktarımındaki güçlüktür. Ağrıyı daha anlaşılır kılmak ve aktarmak için kullanılan metaforlar bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Gündelik dildeki ağrı metaforlarının tespiti için hastalarla görüşmeler yapılmış ve sanal ortamdan örnekler derlenmiştir. Ayrıca kurmaca metinlerdeki metaforların tespiti içinse edebî metinlerden örnekler alınmıştır. Tez çalışmasında üç farklı alandan toplanan veriler betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Türkiye Türkçesi konuşurlarının ağrılarını ifade ederken kullandıkları metaforlar saptanmış, daha sonra Türkiye Türkçesinde kullanılan ağrı metaforları ile farklı dillerdeki (İngilizce, Yunanca, İtalyanca, Hintçe, Tayca, Arapça, Farsça) ağrı metaforları karşılaştırılarak birincil ve karmaşık metaforlar tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde; kişilerin ağrılarını ifade ederken kaçınılmaz olarak metaforlardan yararlandıkları, ağrının anlatıldığı gündelik dildeki metaforlar daha sınırlı iken edebî metinlerde kullanılan metaforların daha çeşitli olduğu görülmüştür. Ağrının öncelikle bir DÜŞMAN olarak metaforlaştırıldığı, diğer metaforların ise Büyük Zincir Metaforuna göre çoğunlukla `doğal fizikî şeyler` ve `karmaşık nesneler` grubunda toplandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Pain, which is as old as human history, continues to be one of the situations in which solutions are sought in today's health sector, despite many methods such as nerve stimulators, pain pacemakers, nerve blocks beyond ordinary painkillers. Pain; disrupts the balance of the body, threatens the health of the person, but one of the reasons why pain compels is the difficulty in its linguistic transmission. Metaphors that are used to make pain more understandable and convey it are the subject of this study. In order to determine the metaphors of pain in everyday language, interviews were conducted with the patients and examples were compiled from the virtual environment. In addition, examples from literary texts were taken to determine metaphors in fictional texts. In this thesis study, the data collected from three different areas were analyzed by descriptive analysis method. The metaphors used by Turkish speakers in Turkey to express their pain were determined, then primary and complex metaphors were determined by comparing the pain metaphors used in Turkish language spoken in Turkey to the pain metaphors in different languages (English, Italian, Greek, Hindi, Thai, Arabic, Persian). As a result of the investigations; it has been seen that people inevitably benefit from metaphors as expressing their pain, while the metaphors in everyday language in which pain is described are more limited, the metaphors used in literary texts are more diverse. It has been concluded that pain is primarily metaphorized as an ENEMY, and other metaphors are mostly gathered in the groups of `natural physical things` and `complex objects` according to the Big Chain Metaphor.