Farklı pamuk (Gossypium spp.) tohum özellikleri, yağ oranı ve gossypol içerikleri yönünden değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, 2018 yılında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada 200 farklı pamuk genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada 100 tohum ağırlığı (g), tohum verimi (kg da-1), kabuk oranı (%), tohum kabuğu kalınlığı (mm), tohum şalazal kısım çapı (mm), tohum yağ içeriği (%), tohum gossypol gland sayısı (adet tohum-1) ve tohum kabuğu kırılma direnci (newton) özellikleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda incelenen bütün özelliklerin genotipler arasında istatistiksel olarak önemli derecede farklı olduğu belirlenmiştir. Genotiplere ait 100 tohum ağırlıklarının 7.23 – 15.43 g, tohum verimlerinin 95.60 – 489.62 kg da-1, kabuk oranlarının %15.53 – 38.27, tohum kabuğu kalınlıklarının 0.41 – 1.00 mm, tohum şalazal kısım çaplarının 2.12 – 5.28 mm, tohum yağ içeriklerinin %13.16 – 38.46, tohum gossypol gland sayılarının 7.46 – 80.16 adet ve tohum kabuğu kırılma dirençlerinin 41.07 – 107.21 newton arasında değiştiği belirlenmiştir. Çalışma sonucunda en yüksek tohum verimine Shazbaz, en yüksek yağ içeriğine TAMB147-21, en yüksek tohum gossypol gland sayısına Giza 75 ve en yüksek tohum kabuğu kırılma direncine TxNo:142 genotipleri sahip olmuştur. Ayrıca tohum kabuğu kırılma direnci ile tohum şalazal kısım çapı ve 100 tohum ağırlığı arasında olumlu ve önemli, tohum verimi ile olumsuz ve önemli ilişkilerin olduğu belirlenmiştir.

This study was carried out at the research area of Kahramanmaras Sutcu Imam University, Agricultural Faculty Field Crops Department using a randomized complete block design with three replications in 2018. In the study, two-hundred different cotton genotypes were used as seed material and these cotton genotypes were evaluated for 100-seed weight (g), seed yield (kg da-1), seed coat ratio (%) , seed coat thickness (mm), seed chalaza end diameter (mm), seed oil content (%), number of seed gossypol gland (no seed-1) and seed coat resistibility (newton). At the end of the study, it was determined that there were statistically significant differences among the cotton genotypes for all investigated characteristics. The results showed that 100-seed weight, seed yield, seed coat ratio, seed coat thickness, seed chalaza end diameter, seed oil content, number of seed gossypol gland and seed coat resistibility for cotton genotypes ranged between 7.23 – 15.43 g, 95.60 – 489.62 kg da-1, 15.53 – 38.27%, 0.41 – 1.00 mm, 2.12 – 5.28 mm, 13.16 – 38.46%, 7.46 – 80.16 no. seed-1 and 41.07 – 107.21 newton, respectively. As a result of the study, Shazbaz for seed yield, TAMB147-21 for oil ratio, Giza 75 for number of gossypol gland and TxNo:142 for seed coat resistibility had the highest value. In addition, it was determined that the seed coat resistibility was positively and significantly correlated with seed chalaza end diameter and 100-seed weight, and it was negatively and significantly correlated with seed yield.