Şanlıurfa şartlarında yeni geliştirilmiş bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) genotiplerinin verim, verim unsurları ve lif teknolojik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Şanlıurfa şartlarında yeni geliştirilmiş bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) genotiplerinin verim, verim unsurları ve lif teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre denemeye alınan pamuk genotiplerinde yapılan varyans analizi sonucunda önemli farklar bulunan;Bitkisel ve fizyolojik özelliklerden, en yüksek ilk meyve dalı boğum sayısı 7.12 adet/bitki ile Candia ve en düşük MAY 455 (4.11 adet/bitki) ve BA 440 (4.32 adet/bitki) çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek bitki başına boğum sayısı 19.83 adet/bitki ile Candia ve en düşük te diğer bütün genotiplerden elde edilmiştir. En yüksek bitki boyu 104.03 cm ile Candia ve en düşük 88.35 cm ile ST 468 çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek meyve dalı sayısı 12.72 adet/bitki ile Candia ve en düşük 5.40 adet/bitki ile Karayel çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek bitkide koza sayısı 15.45 adet/bitki ile Candia ve en düşük 11.63 adet/bitki ile Özaltın 112 çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek çenet sayısı 4.25 adet ile Ceyhan 520 ve en düşük 3.93 adet Candia çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek bitkide koza ağırlığı 9.13 g ile Candia ve en düşük 7.20 g ile Ceyhan 520 çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek ekim-taraklanma süresi 35.67 gün ile Candia ve en düşük 30.00 gün ile BA 440 ve Karayel çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek ilk çiçek açım-ilk koza açım süresi 58.33 gün ile Candia ve en düşük Karayel (47.67 gün) ve MAY 455 (49.67 gün) çeşitlerinden elde edilmiştir.Verim ile ilgili özelliklerden, en yüksek taraklanma kütlü pamuk verimi 475.07 kg da-1 ile Candia ve en düşük Kareyel, Özaltın 112 ve Meltem (sırasıyla 371.92, 372.60 ve 385.82 kg da-1) genotiplerinden elde edilmiştir. En yüksek erkencilik oranı %85.70 ile BA 440 ve Ceyhan 520, en düşük ise %64.00 ile Candia çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek çırçır randımanı % 42.21 ile Candia ve en düşük %35.27 ile Ceyhan 520 çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek lif pamuk verimi 313.20 kg da-1 ile Candia ve en düşük lif pamuk verimi ise diğer tüm genotiplerden elde edilmiştir. En yüksek yüz tohum ağırlığı 9.87 g ile Candia ve en düşük Karayel (8.22 g) ve Ceyhan 520 (8.30 g) çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek ham yağ oranı BA 440 (%24.77) ve ST 468 (% 24.36) ve en düşük %19.62 ile Candia çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek yağ verimi BA 440, ST 468 ve Ceyhan 520 (sırasıyla 59.17, 55.95, 55.63 kg da-1) ve en düşük 31.640 kg da-1 ile Candia çeşitlerinden elde edilmiştir.Lif teknolojik özelliklerinden, en yüksek iplik eğirme istikrar indeksi 153.00 ile Candia ve en düşük Ceyhan 520 (137.00) ve Lodos (137.67) çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek lif inceliği 5.26 μg/inch ile BA 440 çeşidinden elde edilirken, en düşük Candia (4.16 μg/inch) ve ST 468 (4.32 μg/inch) çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek lif uzunluğu 31.85 mm ile Candia ve en düşük Karayel (28.09 mm) ve Lodos (28.92mm) çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek lif mukavemeti ST 468 (34.87 g tex-1) ve Candia (34.17) ve en düşük 29.17 g tex-1 ile Karayel çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek kısa lif oranı %6.03 ile MAY 455, en düşük kısa lif oranı %4.77 ile Candia çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek lit elastikiyeti değeri %5.17 ile Özaltın 112, en düşük lif elastikiyeti değeri %3.37 ile MAY 455 çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek parlaklık derecesi 75.53 ile Candia ve en düşük 70.83 ile ST 468 çeşitlerinden elde edilmiştir. En yüksek lifte sarılık değeri 9.13 ile Candia ve en düşük 8.20 ile Meltem genotiplerinden elde edilmiştir. En yüksek yabancı madde miktarı Meltem, Özaltın 112 ve MAY 455 (sırasıyla 163.67, 162.33 ve 159.67 adet) genotiplerinden elde edilmiştir. En yüksek yabancı madde alanı %9.13 ile Candia ve en düşük %8.20 ile Meltem genotiplerinden elde edilmiştir.Bitkisel ve fizyolojik özelliklerden, odun dalı sayısı (adet/bitki), çenet ağırlığı (g), şif oranı (%), kozada tohum sayısı (adet), ilk meyve dalı yüksekliği (cm), ekim-ilk koza açım süresi (gün), taraklanma-ilk çiçek açım süresi (gün), verim ile ilgili özelliklerden koza kütlü pamuk ağırlığı (g), ham protein oranı (%) ve lif teknolojik özelliklerden ise lif üniformitesi (%), lifte nem miktarı (%)'na ait ortalamalar arasındaki farklar ise istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Bitkisel özellikler, Gossypium hirsutum L., lif teknolojik özellikleri, pamuk, verim ve verim unsurları

This study was carried out to determine yield, yield components and fiber technological properties of some newly developed cotton (Gossypium hirsutum L.) genotypes in Şanlıurfa conditions. According to the results of the research, there were significant differences as a result of the variance analysis of the cotton genotypes included in the trial;Among the vegetative and physiological characteristics, the highest number of nodes of the first sympodial branch was obtained from Candia with 7.12 numbers/plant, and the lowest was obtained from MAY 455 (4.11 numbers/plant) and BA 440 (4.32 numbers/plant) cultivars. The highest number of nodes per plant was obtained from Candia with 19.83 numbers/plant and the lowest was obtained from all other genotypes. The highest plant height was obtained from Candia with 104.03 cm and the lowest was obtained from ST 468 cultivars, 88.35 cm. The highest number of sympodial branches was obtained from Candia with 12.72 numbers/plant and the lowest number from Karayel varieties, 5.40 numbers/plant. The highest number of bolls in the plant was obtained from Candia with 15.45 numbers/plant and Özaltın 112 varieties had lowest number with 11.63 numbers/plant. The highest number of valves was obtained from Ceyhan 520 with 4.25 and the lowest was obtained from Candia cultivars, with 3.93. The highest boll weight of 9.13 g was obtained from Candia and the lowest 7.20 g from Ceyhan 520 cultivars. The highest sowing-squaring period was obtained from Candia with 35.67 days and the lowest with 30.00 days from BA 440 and Karayel varieties. The highest first flower-first boll opening period was obtained from Candia with 58.33 days and the lowest was obtained from Karayel (47.67 days) and MAY 455 (49.67 days).Among the yield-related characteristics, the highest carded cotton yield was obtained from Candia with 475.07/1kg and the lowest from Kareyel, Özaltın 112 and Meltem (371.92, 372.60 and 385.82/1kg, respectively) genotypes. The highest earliness rate was obtained from BA 440 and Ceyhan 520 with 85.70%, and the lowest with 64.00% from Candia varieties. The highest ginning yield was obtained from Candia with 42.21% and the lowest with Ceyhan 520 varieties, 35.27%. The highest fiber cotton yield was obtained from Candia with 313.20/1 kg and the lowest fiber cotton yield was obtained from all other genotypes. The highest hundred seed weight was obtained from Candia with 9.87 g and the lowest from Karayel (8.22 g) and Ceyhan 520 (8.30 g) varieties. The highest oil content was obtained from BA 440 (24.77%) and ST 468 (24.36%) and Candia varieties with the lowest 19.62%. The highest oil yield was obtained from BA 440, ST 468 and Ceyhan 520 (59.17, 55.95, 55.63/1kg, respectively) and the lowest 31.640/1kg, Candia varieties.Among the fiber technological properties, the highest spinning stability index was obtained from Candia with 153.00 and the lowest from Ceyhan 520 (137.00) and Lodos (137.67) varieties. While the highest fiber fineness was obtained from BA 440 variety with 5.26 μg/inch, the lowest was obtained from Candia (4.16 μg/inch) and ST 468 (4.32 μg/inch) varieties. The highest fiber length was obtained from Candia with 31.85 mm and the lowest from Karayel (28.09 mm) and Lodos (28.92) varieties. The highest fiber strength was obtained from ST 468 (34.87 g/tex) and Candia (34.17) and the lowest 29.17 g/tex from Karayel varieties. The highest short fiber ratio was obtained from MAY 455 with 6.03%, and the lowest short fiber ratio was obtained from Candia varieties with 4.77%. The highest fiber elasticity value was obtained from Özaltın 112 with 5.17%, and the lowest fiber elasticity value was obtained from MAY 455 with 3.37%. The highest gloss degree was obtained from Candia with 75.53 and the lowest 70.83 from ST 468 varieties. The highest fiber yellowness value was obtained from Candia with 9.13 and the lowest from Meltem genotypes, 8.20. The highest amount of foreign matter was obtained from the genotypes Meltem, Özaltın 112 and MAY 455 (163.67, 162.33 and 159.67, respectively). The highest foreign matter area was obtained from Candia with 9.13% and the lowest from Meltem genotypes with 8.20%.Among vegetative and physiological characteristics; number of monopodial branches (number/plant), boll weight (g), growth rate (%), number of seeds per cocoon (number), height of first sympodial branch (cm), sowing-first boll opening period (days), squaring-first flower opening period (days), averages of cotton seed weight (g), crude protein content (%), from yield-related features; fiber uniformity (%), fiber moisture content (%), and among fiber technological features the differences were found to be statistically insignificant.Keywords: Cotton, fiber technological properties, Gossypium hirsutum L., plant characteristics, yield and yield components