Tüketicilerin yeşil ürünlere karşı tutumlarının değerlendirilmesi: Kahramanmaraş ili kent merkezi örneği

Abstract

Son yıllarda aşırı nüfus artışı ve bunun beraberinde aşırı tüketim, çevre sorunları ve ekolojik dengenin bozulmasını beraberinde getirmiş, bu sorunlar çevreci hareketlerle birlikte daha sık gündeme gelmeye başlamıştır. Türkiye'de ise 2013'te yürürlüğe giren 10. Beş Yıllık Kalkınma Planında çevre kirliliği, iklim değişikliği, çölleşme, ormansızlaşma, su kıtlığı ve küresel ısınmayla ilgili konuların dünya gündeminde olduğu ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşabilmek için `yeşil büyüme` kavramı çerçevesinde başta tarım ve turizm gibi sektörler olmak üzere üretim sektörlerinde temiz üretim ve eko verimliliğin hem çevrenin korunmasında hem de rekabetçiliğin arttırılmasında etkili olacağı vurgulanmaktadır. Çevresel duyarlılık ve yeşil endişe, tüketimin azaltılması, zararlı ya da savurgan tüketim kalıplarının değiştirilmesi, atık toplama, çevreye duyarlı ürünlerin tercih edilmesi, çevre dostu/yeşil ürün kullanımı ile ilgili kampanyalar düzenlenmesi gibi çeşitli yollarla insanların tüketim davranışlarını etkilemektir. Bu çalışma, Kahramanmaraş ilindeki tüketicilerin yeşil ürünlere karşı algı ve satın alma davranışlarının belirlenmesine yönelik olarak yapılmıştır. Bu amaçla Kahramanmaraş ili kent merkezinde rastgele seçilen 270 tüketici ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket çalışmasından elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler, parametrik ve non-parametrik yöntemlerden ve probit modelden yararlanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre, tüketicilerin sadece %31,5'i yeşil ürün hakkında bilgi sahibi olduğu ve %59,6'sının yeşil etiketli ürünleri satın almaya istekli olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda gelir seviyesi, eğitim düzeyi, satın alınan ürünün çevre dostu olması ve yeşil etikete inanma durumunun yeşil etiketli ürün satın alma durumları arasında doğrusal bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

In recent years, excessive population growth and excessive consumption have brought environmental problems and deterioration of ecological balance, and these problems have started to come to the fore more frequently with environmentalist movements. In Turkey, in the 10th Five-Year Development Plan that came into effect in 2013, it was emphasized that environmental pollution, climate change, desertification, deforestation, water scarcity and global warming were on the world agenda. It is mentioned that clean production and eco-efficiency in production sectors, such as tourism and agriculture, will be effective both in protecting the environment and increasing competitiveness. Environmental awareness and green concern affect people's consumption behaviors in various ways such as reducing consumption, changing harmful or wasteful consumption patterns, collecting waste, choosing environmentally friendly products, organizing campaigns for the use of environmentally friendly/green products. This study was conducted to determine the perception and purchasing behaviors of consumers in Kahramanmaraş about green products. For this purpose, a survey was conducted with 270 randomly selected consumers in the city center of Kahramanmaraş. The data obtained from the survey study were analyzed using descriptive statistics, parametric and non-parametric methods, and the probit model. According to the results of the analysis, it was determined that only 31.5% of the consumers knew about the green product and 59.6% were willing to buy the green labeled products. At the same time, it has been determined that there is a linear relationship between income level, educational level, environmental friendliness of the purchased product, and believing in the green label.