Antalya'daki Selçuklu ve Beylikler devri köprüleri

Abstract

Bu çalışmada Antalya ili sınırları içerisinde bulunan Anadolu Selçuklu ve BeyliklerDevri köprüleri incelenmiştir. Yapılan kaynak taraması ve arazi çalışması sonucunda Antalyailinde Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemine tarihlendirilen toplam 11 adet köprü tespitedilmiştir. Tespit edilen köprülerin yedisi Anadolu Selçuklu dönemine, dördü iseKaramanoğulları dönemine tarihlendirilmektedir. Anadolu Selçuklu dönemine tarihlendirilenköprülerden ikisi Roma dönemine ait su kemerinin ayaklarının üzerine kurulmuştur.Tarihi yollar üzerine kurulmuş olan köprüler, Akseki, Aksu, Gazipaşa, Manavgat,Muratpaşa ve Serik ilçelerinde birer adet, Gündoğmuş ilçesinde iki ve Alanya içesinde üç adetolmak üzere yedi farklı ilçede yer almaktadır.Antalya'nın Gündoğmuş ilçesinde Ali Köprüsü ve Kemer Köprü, Serik ilçesindeBelkıs Köprüsü, Gazipaşa ilçesinde Bıçkıcı Köprüsü, Alanya ilçesinde üç köprü bulunmaktaolup bunlar Dim Çayı Köprüsü, Kaşlıoğlu Köprüsü ve Gülefşen Köprüsü, Muratpaşailçesinde Cırnık Köprüsü, Manavgat İlçesi'nde Naras Köprüs, Aksu İlçesi'nde SoğucaksuKöprüsü, Akseki ilçesinde Üç Kemerli Köprü bulunmaktadır.İncelemiş olduğumuz köprülerin tipolojilerine baktığımızda, 11 köprünün altısı düzköprüler, beşi dik köprüler grubuna girmektedir. Düz köprüler grubunda olanlar; Ali Köprüsü,Belkıs Köprüsü, Gülefşen Köprüsü, Kemer Köprü, Naras Köprüsü ve SoğucaksuKöprüsü'dür. Dik köprüler grubunda olanlar; Bıçkıcı Köprüsü, Cırnık Köprüsü, Dim ÇayıKöprüsü, Üç Kemerli Köprü ve Kaşlıoğlu Köprüsü'dür. Bu köprüler de kemer sayılarıdikkate alınarak, çok kemerli ve tek kemerli köprüler olmak üzere iki gruba ayrılmışlardır.Düz ve çok kemerli köprüler; Belkıs Köprüsü, Naras Köprüsü ve Soğucaksu Köprüsü'dür.Düz ve tek kemerli köprüler; Ali Köprüsü, Gülefşen Köprüsü ve Kemer Köprü'dür. Dik veçok kemerli köprüler; Bıçkıcı Köprüsü, Cırnık Köprüsü, Dim Çayı Köprüsü ve Üç KemerliKöprü'dür. Dik ve tek kemerli köprü grubunda ise yalnızca Kaşlıoğlu Köprüsübulunmaktadır.İncelediğimiz köprülerde kemer formlarında sivri kemer ve yuvarlak kemer formlarıkullanıldığı görülmektedir. Anadolu Selçuklu dönemi köprülerinde sivri kemer formukullanılırken, Karamanoğulları dönemi köprülerinde yuvarlak kemer formu kullanılmıştır.İncelenmiş olan köprülerde korkuluk, boşaltma gözü, selyaran ve kemer gibi yapıelemanları bulunmaktadır. Bu yapı elemanlarında genel olarak taş malzeme kullanılmıştır.Bununla beraber kaba yonu taş, devşirme ve ahşap malzeme kullanımı da görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Antalya, Karamanoğulları, Köprü, Selçuklu, Tarihi Yollar

In this study, Anatolian Seljuk and Principalities Period bridges within the borders ofAntalya Province were examined. As a result of the literature review and field study, a total of11 bridges dated to the Anatolian Seljuk and Principalities Period were identified in Antalya.Seven of the detected bridges are dated to the Anatolian Seljuk period and four to theKaramanoğulları period. Two of the bridges dating back to the Anatolian Seljuk period werebuilt on the feet of the Roman aqueduct. The seven of the bridges discovered are from the eraof Anatolian Seljuks. two of these seven bridges were structured on the feet of aqueductswhich are the ruins from the times of Roman Empire, and they were aimed for differentusage. The other four bridges are in the Antalya province and date back to the era ofKaramanoğulları which is a state comes after the era of Anatolian Seljuks.Bridges built on historical roads are located in seven different districts, one each inAkseki, Aksu, Gazipaşa, Manavgat, Muratpaşa and Serik, two in Gündoğmuş District andthree in Alanya District.There are Ali Bridge and Kemer Bridge in Gündoğmuş district of Antalya, BelkısBridge in Serik district, Bıçkıcı Bridge in Gazipaşa district, three bridges in Alanya district,these are Dim Çayı Bridge, Kaşlıoğlu Bridge and Gülefşen Bridge. There are Cırnık Bridge inMuratpaşa district, Naras Bridge in Manavgat district, Soğucaksu Bridge in Aksu district andThree Kemer Bridge in Akseki district.When we look at the typologies of the bridges we have examined, six of the 11bridges are in the group of straight bridges and five of them are vertical bridges. Those in thegroup of straight bridges; Ali Bridge, Belkis Bridge, Gülefşen Bridge, Kemer Bridge, NarasBridge and Soğucaksu Bridge. Those in the group of steep bridges; Bıckıcı Bridge, CırnıkBridge, Dim Streamlet Bridge, Three Arch Bridge and Kaşlıoğlu Bridge. These bridges aredivided into two groups as multi-arched and single-arched bridges, taking into account thenumber of arches. Flat and multi-arched bridges; Belkis Bridge, Naras Bridge and SoğucaksuBridge. Straight and single arched bridges; Ali Bridge, Gülefşen Bridge and Kemer Bridge.Steep and multi-arched bridges; Bickici Bridge, Cırnık Bridge, Dim Streamlet Bridge andThree Arches Bridge. In the vertical and single arch bridge group, only Kaşlıoğlu Bridge isincluded.In the bridges we have examined, it is seen that pointed arch and circular arch formsare used in arch forms. While pointed arch form was used in Anatolian Seljuk period bridges,circular arch form was used in bridges of Karamanoğulları period.There are structural elements such as railing, discharge spout, flood splitter and archin the bridges that have been examined. Generally, stone material is used in these buildingelements. However, the use of pitch-faced stone, spolia and wood materials is also observed.Key Words: Antalya, Bridge, Historic Roads, Karamanoğulları, Seljuks