Sualtı Kültür Mirası'nın belgelenmesinde güncel fotogrametri yöntemleri

Abstract

Sualtı kültür mirasını arkeolojik, tarihi ve kültürel varlıklar oluşturmaktadır. Su altında kalan bu varlıkların muhafaza edilmesi toprak altında kalan eserlere oranla daha zor ve hassastır. Özellikle arkeolojik nitelikteki varlıklar içerdiği bilgi ile birlikte çok kolay bir şekilde yok olabilmektedir. Bu yüzden bilgilerin elde edilmesi, yönetilmesi ve gelecek nesillere aktarılması için görüntüleme ve belgeleme çalışmaları oldukça önemlidir. Bu çalışma birçok alanda (arkeoloji, mimari, restorasyon, vb.) kullanımı tercih edilen Fotogrametri'nin Sualtı Kültür Mirası'nda kullanımını ve güncel yöntemlerle birlikte nasıl ana belgeleme yöntemi olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışma ile hedeflenen günümüzde Türk Sualtı Kültür Mirası Literatüründe eksikliği görülen Sualtı Fotogrametrisi'nin potansiyelini göstermek ve kullanılan belgeleme yöntemlerini kazandırmaktır. Bu yöntemler ile elde edilen veriler 1:1 ölçekli ve coğrafi referanslı olmasının yanı sıra üç boyutlu (3B) modellemeler ve rekonstrüksiyonlar farklı yazılımlara aktarılarak sanal müzeler ve sergiler ile koruma ve yönetim planlarının oluşturulmasında kullanılabilmektedir. Dijitalleşen dünyamızda bu yöntemlerle çağa ayak uydurmak teknoloji ile iç içe olan Sualtı Kültür Mirası ve su altı disiplinlerinde oldukça önemli ve gereklidir.Çalışmanın Birinci Bölümünde Fotogrametri'nin tanımı, tarihsel gelişimi ve değerlendirme yöntemleri açıklanmıştır. İkinci bölümde; Sualtı Fotogrametrisi ve su altında Fotogrametri'yi etkileyen faktörler hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise kullanılan metotlar, yazılım ve veri işleme aşamaları açıklanmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Videogrametri'ye de kısaca değinilmiştir. Tezin Saha Çalışmaları bölümünde, örnekler üzerinde Direct Survey Method (DSM), eşellerle birlikte kullanılmıştır. Bu yöntem Kaş İnce Burun Fener Bölgesi, Kekova Karaada ve Gelidonya Fener Bölgesi'nde uygulanarak test edilmiştir.

Archaeological, historical, and cultural assets have constituted the underwater cultural heritage. Preserving these underwater assets is more difficult and sensitive than the underground artifacts. Especially archaeological assets can easily disappear with the information they contain. Therefore, imaging and documentation studies are very important for obtaining, managing and transferring information to future generations. In this study, Photogrammetry, which is preferred to be used in many fields (archeology, architecture, restoration, etc.), reveals how it is the main documentation method with its use in Underwater Cultural Heritage and current methods. This study aims to show the potential of Underwater Photogrammetry; which is currently lacking in the Turkish Underwater Cultural Heritage Literature, and to provide the documentation methods used. In addition to being 1:1 scaled and geographically referenced, the data obtained with these methods can be used in the creation of virtual museums and exhibitions as well as conservation and management plans by transferring three-dimensional (3D) models and reconstructions to different software. In our digitalizing world, keeping up with the times with these methods is very important and necessary in Underwater Cultural Heritage and underwater disciplines that are intertwined with technology.The first section of the thesis describes the definition, historical development and evaluation methods of Photogrammetry. In the second section of the thesis, the Underwater Photogrammetry and the factors affecting Photogrammetry under the water is explained. The third section describes the methods used, softwares, and data processing phases. GIS and Videogrammetry were also briefly has been mentioned. In the Field Studies section of the thesis, the samples were tested using the Direct Survey Method (DSM) together with the scale bars. This method has been tested by applying in Kaş İnce Burun Fener Region, Kekova Karaada and Gelidonya Fener Region.