Hemodiyaliz ve periton diyalizi hastalarında yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler

Abstract

HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA YAŞAM KALİTESİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERGiriş: Son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) olan hastalarda yaşam kalitesi ile morbidite ve mortalite arasında çok yakın bir ilişki mevcuttur. Bu nedenle, hastaların yaşam kalitesini artıracak tedavi yöntemleri üzerinde yoğunlaşılması gerekmektedir. Yaşam kalitesi üzerine diyaliz tipinin etkisine ilişkin verilerin sonuçları çelişkilidir. Bu çalışma, merkez hemodiyalizi (HD) ve periton diyalizi (PD) hastaları arasında yaşam kalitesi bakımından fark olup olmadığını irdelemek amacıyla tasarlanmıştır. Ayrıca, diyaliz hastalarında yaşam kalitesi üzerine sosyo-demografik faktörlerin, ko-morbid durumların, diyaliz yeterliliğinin, hemoglobin, albümin, fosfor, parathormon (PTH), C reaktif protein (CRP) ve ferritin düzeylerinin ve eritropoezi stimüle edici ajan (ESA) kullanımının etkisi de araştırılmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışma Ağustos 2012-Mart 2013 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı?nda SDBY nedeniyle diyaliz tedavisi uygulanan ve çalışma kriterlerine uyan 60 HD ve 45 PD olmak üzere toplam 105 hastada yapılmıştır. Çalışmada hastaların sosyo-demografik özelliklerini, hastalık ve tedaviye ilişkin bilgilerini içeren bir form ile yaşam kalitesi ölçeği KDQOL-SF 1.3 kullanılmıştır. Hastaların ko-morbid durumları Charlson Ko-morbidite İndeksi ile değerlendirilmiştir. Sorgulama formu ve yaşam kalitesi ölçeği araştırıcı tarafından hastalara sorularak doldurulmuş; diğer bilgiler hasta dosyalarından elde edilmiştir.Bulgular: İki grup arasında hemoglobin, fosfor, PTH, CRP düzeyleri ile ESA kullanımı bakımından anlamlı farklılık saptanmadı. PD grubunda albümin ve ferritin düzeyleri HD grubundan anlamlı olarak düşük bulundu. Ko-morbidite skoru HD grubunda PD grubuna göre anlamlı olarak daha yüksek idi. PD hastalarında beş alanda KDQOL SF-1.3 alt ölçek puanları HD hastalarından anlamlı olarak yüksek bulundu. Diğer değişkenler için düzeltme yapıldıktan sonra da üç alandaki anlamlı yükseklik devam ediyordu. İleri yaş, kadın cinsiyet, düşük eğitim düzeyi, yüksek ko-morbitide skoru ve son 12 ayda hastanede yatma kötü yaşam kalitesi ile ilişkili bulundu. Yaşam kalitesinin bazı ölçütleri ile hemoglobin ve albümin düzeyleri arasında anlamlı pozitif; ferritin, CRP ve fosfor düzeyleri arasında anlamlı negatif korelasyonlar saptandı. PTH düzeyi ve ESA kullanımının yaşam kalitesi üzerine anlamlı bir etkisi gözlenmedi.Sonuç: Çalışmamız, PD hastalarında yaşam kalitesinin HD hastalarından daha iyi olduğunu ve kötü yaşam kalitesi ile ilişkili bulunan anemi, hipoalbüminemi, hiperfosfatemi ve inflamasyon gibi komplikasyonların düzeltilmesiyle yaşam kalitesinde kısmi bir düzelme sağlanabileceğini düşündürmektedir. SDBY?de sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi, sağlık hizmetleri tedavi sonuçlarının önemli göstergesi olduğundan, her hastada sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin en iyi nasıl izleneceğini anlamak önemlidir. Bu nedenle, yaşam kalitesi ile ilgili çalışmalar arttırılmalıdır. Bu çalışmaların sonuçları doğrultusunda sağlık hizmeti sağlayıcıları RRT tedavisi altındaki hastalarda yaşam kalitesini iyileştirecek önlemler almalıdır. Anahtar Sözcükler: Hemodiyaliz, periton diyalizi, yaşam kalitesi, KDQOL-SF 1.3

QUALITY OF LIFE AND EFFECTING FACTORS IN HEMODIALYSIS AND PERITONEAL DIALYSIS PATIENTSIntroduction: There is a highly close relationship between quality of life and morbidity, mortality in patients with end stage renal disease (ESRD). Thus, it is required to focus on treatment methods which will improve patient?s quality of life. The results of data regarding the effect of dialysis type on quality of life are contradictory. This study was designed to examine whether there is a difference between in-center hemodialysis (HD) and peritoneal dialysis (PD) patients in terms of quality of life. The effect of sociodemographic factors, co-morbid conditions, dialysis adequacy, hemoglobin, albumin, phosphorus, parathormone (PTH), C reactive protein (CRP), ferritin levels and erythropoiesis stimulating agent (ESA) use on dialysis patients? quality of life was also studied.Materials and Methods: This study was performed between August 2012-March 2013 at Ankara University Faculty of Medicine, Nephrology Department on 105 patients (60 HD and 45 PD) who was receiving dialysis treatment because of ESRD and who complied with study criteria. In this study, a form consisting of sociodemographic characteristics, information about the disease and treatment, and KDQOL- SF 1.3 as the quality of life scale were used. Co-morbidity of patients was evaluated with Charlson Co-Morbidity Index. Inquiry form and quality of life scale were filled by researcher asking to patients; other information were provided from patient files.Results: There was no significant difference between two groups in terms of hemoglobin, phosphorus, PTH, CRP levels and ESA use. Albumin and ferritin levels of PD group was significanlty lower than the levels of HD group. Co-morbidity score was higher in HD group in comparison with PD group. KDQOL-1.3 subscale points at 5 items in PD patients were found to be significantly higher than HD patients. After adjustment for other variables, KDQOL-1.3 subscale points at 3 items significant high levels remained. Older age, female sex, lower education level, high co-morbidity score and hospitalization in the last 12 months were found to be related with low quality of life. Positive correlations between hemoglobin and albumin levels; negative correlations between ferritin, CRP and phosphorus levels with some measures of quality of life were detected. There was not a significant effect of PTH level and ESA use on quality of life.Conclusion: Our study suggests that quality of life in PD patients is better than HD patients, and partial improvement can be provided by healing complications such as anemia, hypoalbuminemia, hyperphosphatemia and inflammation which are found to be related with low quality of life. Since health related quality of life is an important indicator of health service treatment results, it is important to understand how to best monitor the health related quality of life for each patient. Thus, studies about quality of life should increase. In accordance with the results of this study, healthcare providers should take measures to improve the quality of life in patients under RRT treatment.Key words: Hemodialysis, peritoneal dialysis, quality of life, KDQOL-SF 1.3