Hünnap (Cizyphus jujuba mill.) meyvesinin deneysel tip-1 diyabet üzerine etkisi

Abstract

Hünnap (ZJ) meyvesinin antidiyabetik etkisi, geleneksel yöntemler sayesinde farkedilmiştir. Fakat, etki mekanizası açıklığa kavuşturulmamıştır. Diabetes mellitus (DM), glukoz metabolizma hastalığıdır. Bu tez ile ZJ meyvesinin, Tip-1 (DM)'li sıçanlarda, antidiyabetik etkisi in vivo olarak gösterilmesi amaçlanmıştır. Bu tezde, Balıkesir ili Bigadiç ilçesinden toplanan ZJ meyvesinin ekstraktı kullanıldı. Ortalama 440 g ağırlığında erkek wistar ırkı 36 adet sıçan, 5 gruba ayrılıp 21 gün boyunca denemeler sürdürüldü. Diyabet ve Diyabet+Hünnap gruplarına 65 mg/kg olacak şekilde tek doz olarak periton içi (i.p) yolla Streptozosin (STZ) uygulanarak Tip-1 DM oluşumu sağlandı. Diyabet+Hünnap ve Hünnap gruplarına oral yoldan 1 ml fosfat buffer içerisinde 20 mg liyofilize ZJ ekstraktı, Şam grubuna ise sadece 1 ml fosfat buffer solüsyonu sabah ve akşam verildi. Deney süresince 0, 3, 6, 9, 12, 15, 18 ve 21. günlerde canlı ağırlık ve kan glukoz düzeyleri ölçüldü. Deney sonunda (21.gün) tüm sıçanlardan kan numuneleri alındı ve biyokimyasal parametrelere bakıldı. Karaciğer, böbrek, pankreas alınarak histopatolojik olarak değerlendirildi. Tip-1 DM oluşturulan grupta belirgin bir kan glukozu artışı ve canlı ağırlık kaybı gözlendi. Glukoz, üre, trigliserid, çok düşük yoğunluklu lipoprotein (VLDL), total protein, canlı ağırlık, insülin, alanin amino transferaz (ALT), aspartat amino transferaz (AST) ve kreatinin değerlerinde gruplar arasında anlamlı farklar bulundu. Böbrek histopatoloji sonucuna göre, Diyabet+Hünnap grubu ile Diyabet grubu karşılaştırıldığında, Diyabet+Hünnap grubunda mezengial genişlemede, mezengium ve tubullerde eozinofilik madde birikiminde ve interstisyel alandaki genişlemede gerileme tespit edildi. Pankreas histopatoloji sonucuna göre, ZJ kullanımının langerhans adacık sayısını kısmi şekilde koruduğu ve azalmasını önlediği görülmüştür. ZJ meyvesinin pankreas histopatoloji sonucuna göre antidiyabetik etkiye, böbrek histopatoloji sonucuna göre böbrek koruyucu etkiye ve karaciğer değerlerinin istatistiksel bulgularına göre karaciğer koruyucu etkiye olumlu katkılar sunabileceği bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Hünnap (Zizyphus jujuba Mill.), streptozosin, tip-1 diyabet.

The antidiabetic effect of Zizyphus jujuba (ZJ) fruit has been noticed thanks to traditional methods. However, the mechanism of action has not been clarified. Diabetes Mellitus (DM) is a disease of glucose metabolism. In this thesis, it is aimed to demonstrate the antidiabetic effect of ZJ fruit in vivo in Type-1 DM rats. In this thesis, the extract of ZJ fruit collected from Bigadiç/Balıkesir was used. 36 male Wistar rats with an average weight of 440 g were divided into 5 groups and the trials were continued for 21 days. Type-1 DM was achieved by intraperitoneal (i.p) streptozocin (STZ) as single dose of 65 mg/kg to the Diabetes and Diabetes+Jujuba groups. Diabetes+Jujuba and Jujuba groups were given 20 mg lyophilized ZJ extract in 1 ml phosphate buffer orally, while only 1 ml phosphate buffer solution was given the Sham group in the morning and evening. During the experiment, body weight and blood glucose levels were measured on days 0, 3, 6, 9, 12, 15, 18 and 21. At the end of the experiment (day 21), blood samples were taken and biochemical parameters were checked. Liver, kidney and pancreas were taken and evaluated histopathologically. An increase blood glucose and weight loss were observed in the group with Type-1 DM. Significant differences were found in glucose, urea, triglyceride, very low density lipoprotein (VLDL), total protein, body weight, insulin, alanine amino transferase (ALT), aspartate amino transferase (AST) and creatinine values. According to the kidney histopathology, when Diabetes+Jujuba group is compared with the Diabetes group, in Diabetes+Jujuba group, mesangial enlargement, accumulation of eosinophilic substances in the mesengium and tubules enlargement in the interstitial area were regressed. Pancreatic histopathology was observed that the use of ZJ partially protected the number of islets of langerhans and prevented its decrease. It was found that ZJ fruit contributed positively to the antidiabetic effect according to the pancreatic histopathology, to the renal protective effect according to the kidney histopathology and to the liver protective effect according to the statistical findings of the liver values. Key Words: Jujuba (Zizyphus jujuba Mill.), streptozocin, type-1 diabetes.