Bireysel yatırımcıların finansal risk toleransı ve finansal karar vermelerine etki eden faktörlerin incelenmesi: Türkiye'de bir uygulama

Abstract

Bu araştırma, bireysel yatırımcının finansal risk toleransı üzerindeki güven, kontrol odağı, duygusal zekâ ve kişilik özellikleri gibi psikolojik faktörlerle, finansal okuryazarlığın etkilerini analiz etmekte ve planlı davranış teorisi çerçevesinde araştırılan finansal davranışları bütünleşik olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın analizi için gerekli olan veriler, basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak, anket formu aracılığıyla elde edilmiştir. Bu veriler, 18 yaş ve üstü finansal olarak bağımsız, mevcut bir yatırımı olan veya olabilecek 1347 bireysel yatırımcıdan toplanmıştır. Yapısal eşitlik modellemesi yoluyla analiz edilen güven, kontrol odağı ve duygusal zekânın, finansal risk toleransı üzerinde pozitif etkiler gösterdiği tespit edilmiştir. Ancak literatürde pozitif etkileri raporlanan finansal okuryazarlık ve kişilik özelliklerinin, finansal risk toleransı üzerinde anlamlı etki göstermediği tespit edilmiştir. Bu kapsamda, finansal tutum üzerinde, finansal okuryazarlığın ve kişilik özelliklerinin anlamlı etkisi olduğu ancak duygusal zekânın, finansal tutum üzerinde anlamlı etkiye sahip olmadığı belirlenmiştir. Araştırmada finansal davranış, planlı davranış teorisi çerçevesinde analiz edilmiştir. Buna göre, davranışa yönelik niyet değişkeni üzerinde; duygusal zekâ, finansal okuryazarlık, kişilik özellikleri, finansal tutum ve algılanan finansal davranış kontrolü değişkenleri anlamlı etkiler göstermiştir. Sübjektif normun ise finansal davranışa yönelik niyet üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Finansal risk toleransı ve finansal davranışa yönelik niyetin, finansal davranışlar üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları ele alınarak yapılan çıkarımlar, araştırmanın kısıtları ve önerileri tartışılmıştır.

This research analyzes the effects of financial literacy with psychological factors such as trust, locus of control, emotional intelligence and personality traits on the individual investor's financial risk tolerance, and aims to examine the financial behaviors researched within the framework of planned behavior theory in an integrated manner. The data necessary for the realization of the main purpose of the study were obtained through a questionnaire form using the simple random sampling method. These data were collected from a sample of 1347 individual investors aged 18 and over who are financially independent, have or may have an existing investment. In the study, trust, locus of control and emotional intelligence analyzed through structural equation modeling have been found to have positive effects on financial risk tolerance. However, it was found that financial literacy and personality traits, whose positive effects were reported in the literature, did not have a significant effect on financial risk tolerance. In this context, it has been reported that financial literacy and personality traits have a significant effect on financial attitude, but emotional intelligence does not have a significant effect on financial attitude. In the research, financial behavior was analyzed within the framework of planned behavior theory. Accordingly, on the behavioral intention variable; emotional intelligence, financial literacy, personality traits, financial attitude and perceived financial behavior control variables showed significant effects. The subjective norm does not have a significant effect on the behavioral intention variable. Financial risk tolerance and behavioral intention have also been found to have significant effects on financial behavior. The evaluations and suggestions for the findings obtained from the research were discussed