Liderlik tarzlarının verimlilik karşıtı iş davranışlarına etkisinde etik iklimin aracılık rolü

Abstract

Her örgütte bazı çalışanlar, örgütün etkinliğini geliştirmekten ziyade azaltanzararlı davranışlarda bulunmaktadırlar. Verimlilik karşıtı iş davranışı (VKİD) olarakadlandırılan bu davranışların sebep olduğu sorunlar, örgütlerin çözüm bulması gerekenbaşlıca sorunlardan biridir. Bu soruna çözüm oluşturabilmek maksadıyla yöneticilerinetik bir iklim içerisinde sergileyecekleri dönüştürücü ve etkileşimci liderlik tarzlarınınVKİD'i etkileyebileceği ve bu doğrultuda bilimsel ve pratik yararlılık sağlayanöneriler getirilebileceği bu araştırmanın temel motivasyonudur. Bu bağlamda SosyalMübadele Teorisi ve Etik İklim Teorisi perspektifinden hareketle bu çalışmanın amacıVKİD'i dönüşümcü ve etkileşimci liderlik tarzlarını etik iklim çerçevesindeincelemektir. Araştırma kapsamında İstanbul'da aktif olarak mesleklerine devam eden437 öğretmene ulaşılmıştır. Çalışmada öğretmenlerin verimlilik karşıtı iş davranışlarısergilemeleri üzerinde dönüşümcü ve etkileşimci liderlik tarzlarının etkisinin olduğuöne sürülmektedir. Buradan hareketle; araştırma değişkenleri olan dönüşümcü liderlik,etkileşimci liderlik, etik iklim ve verimlilik karşıtı iş davranışları arasındakiistatistiksel ilişkiler ile hipotezler test edilmiştir. SPSS programı kullanılarak analizedilen veriler çerçevesinde etik iklimin dönüşümcü liderlik ile VKİD arasında kısmi;etkileşimci liderlik ile VKİD arasında tam aracı etkisi olduğu bulunmuştur.Söz konusu ilişkiler alanyazın ışığında tartışılmış, gelecek çalışmalara veyöneticilere yönelik önerilerde bulunulmuştur. Bu kapsamda etik iklim değişkeninineğitim sektörü üzerine yapılan çalışmalarda kurgulanacak araştırma modelleriiçerisinde daha sık aracı veya düzenleyici değişken olarak kullanılması gelecekçalışmalar için önemli bir öneridir. Eğitim sektöründe VKİD sadece sektörü değilülkenin geleceği olan genç nesillerin eğitim kalitesini de derinden etkilemektedir. Budoğrultuda sektör yöneticilerinin farklı liderlik tarzları ile VKİD'in düzenleyicietkisinin eğitimin kalitesi üzerindeki sonuçları da araştırmaya açıktır.Anahtar Kelimeler: Dönüşümcü Liderlik, Etkileşimci Liderlik, Etik İklim,Verimlilik Karşıtı İş Davranışları, Eğitim Sektörü.

In every workplace environment there are destructive behaviours of someemployees which cause a reduction in productivity. Discovering the causes of suchcounterproductive work behaviour (CWB) is essential. The ultimate objective of thispaper is to provide scientific and practical suggestions on the basis that displayingtransformational and transactional leadership in the ethical climate would influenceCWB. From the aspect of social exchange and ethical climate theories, this paper aimsto study CWB from the framework of transformational leadership, transactionalleadership and the ethical climate. The research includes 437 educators activelyworking in Istanbul. The data run by SPSS indicates that the ethical climate has apartial mediation affect between transformational leadership and CWB, and a fullmediating affect between transactional leadership and CWB. The aforementionedrelations are discussed within the framework of iterature; suggestions are made forleaders and further researches.Relations were discussed in the light of the literature and suggestions weremade for future studies and managers. A valuable suggestion for future studies is touse the ethical climate variable more frequently as a mediator or regulatory variable inresearch models in studies of the education sector. In the education sector, CWBdeeply affects not only the sector but also the education quality of young generations,who are the future of the country. Therefore, the results of the different leadershipstyles of sector managers and the regulatory effect of CWB on the quality of educationare also open to research.Key Words: Transformational Leadership, Transactional Leadership, Ethicalclimate, Counter-productive Work Behaviour, Field of Education