Hukuki açıdan planlı eskitme

Abstract

Bu çalışmada planlı eskitme kavramı hukuki açıdan ele alınmaktadır. Planlı eskitme pazarlamacılar tarafından 20. yüzyıl başından beri incelenmekle birlikte hukuki olarak yeterince irdelenmemiştir. Farklı ülke mevzuatları araştırıldığında henüz yalnızca Fransız Tüketici Kanunu'nda yer alan planlı eskitme, ürün ikamesini artırma amacıyla ürün ömrünü kısaltan her türlü teknik olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada planlı eskitmenin hukuki niteliği ve türleri ele alınmış, planlı eskitme haksız rekabet, bilişim ve tüketici hukuku kapsamında analiz edilmiştir. Planlı eskitmeye etki eden uluslararası ve ulusal mevzuatın yanında rekabeti veya tüketicileri korumakla yükümlü kurumların planlı eskitme karşısında aldıkları kararlar detaylı şekilde tartışılmıştır. Mevcut düzenlemelerde ekonomik ayıp, tüketicinin bilgilendirilmemesi, ürün garantisi gibi temel olgular altında planlı eskitme uygulamaları ayrı ayrı ele alındığında bu kurumların doğrudan planlı eskitmeye etki etmeyip planlı eskitme yöntemlerine etki ettiği sonucuna varılmıştır. Bu şekilde planlı eskitmenin uygulanmamasına odaklanmak yerine planlı eskitmenin nasıl yapıldığına odaklanan yaptırımların planlı eskitme stratejisi güden şirketlerin yöntemlerini değiştirerek planlı eskitme uygulamalarına devam etmelerine neden olduğu anlaşılmıştır. Sonuçta serbest piyasa ekonomisine, rakip şirketlere, tüketicilere, insan sağlığı ve çevreye zarar veren planlıeskitme uygulamalarının önlenmesi için etkili yeni kurallar oluşturulması gerekmektedir. Yeni düzenlemeler yapılana kadar mevcut mevzuatın planlı eskitmeyi kapsayacak şekilde geniş yorumlanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

In this study, the concept of planned obsolescence is discussed in a legal perspective. Although planned obsolescence has been studied by marketers since the beginning of the 20th century, it has not been adequately analysed legally. Among different national laws, French which planned obsolescence was merely defined in Consumer Law. French Consumer Law defines planned obsolescence as all kinds of techniques that shorten the product life in order to increase product substitution. In this study, the legal nature and types of planned obsolescence are discussed, and planned obsolescence is analyzed within the scope of unfair competition, cyberspace and consumer law. In addition to the international and national legislation affecting planned obsolescence; relevant significant decisions of competition authorities were discussed in detail. Taking regulations about economic defect, informing consumers, and warranty law into account, it is concluded that current regulations merely affect the method of planned obsolescence and does not have any impact on planned obsolescence itself. Due to regulations' affect on the way how planned obsolescence are applied, companies continue their planned obsolescence strategies with different methods. Effective new rules need to be created in order to prevent planned obsolescence practices that ultimately harm the free market economy, competitors, consumers, human health and the environment. It is proposed to interpret existing legislation broadly to cover planned obsolescence until new regulations are made.