Üstün yetenekli çocukların etiketlenme algıları ile duygusal zekâ yeterliliklerinin incelenmesi

Abstract

Üstün Yetenekli Çocukların Etiketlenme Algıları ile Duygusal Zekâ Yeterliliklerinin İncelenmesiBu çalışmada üstün yetenekli çocukların etiketlenme algıları ile duygusal zekâ yeterliliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya Ankara ilinde bulunan Bilim ve Sanat Merkezlerine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli tanısı almış çocuklar ve anneleri dâhil edilmiştir. Araştırma modeli olarak nicel ve nitel araştırma tekniklerini birleştiren karma modelden yakınsayan paralel karma model kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda üstün yetenekli çocukların duygusal zekâ yeterliliklerini belirlemek için ise Titrek (2004) tarafından geliştirilen 'Öğrencilerin Duygusal Zekâ Yeterliklerini Kullanma Sıklığı Ölçeği (D.Z.Ö)' kullanılmıştır. Ayrıca üstün yetenekli çocukların üstün yeteneklilik tanısına ilişkin görüşleri almak için araştırmacı tarafından oluşturulmuş 'Üstün Yeteneklilerin Etiketlenme Algısını Belirleme Ölçeği (Ü.Y.E.B)' geliştirilerek, 300 çocukla geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Sonuç olarak modelin veriye iyi düzeyde uyum gösterdiği, güvenirlik sonuçlarında tüm alt boyutların güvenirlik puanlarının istenen düzeyde olduğu görülmüştür. Araştırmanın nitel boyutunda ise, annelerin üstün yetenekli tanısı almış çocuklarının üstün yeteneklilik durumunu ve duygusal zekâ yeterliliklerini nasıl değerlendirdiklerine yönelik derinlemesine bilgi edinmek amacıyla araştırmacı tarafından oluşturulan 'Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu' kullanılmıştır. Sonuçta, araştırmanın nicel boyutunda etiketlenme ile duygusal zekâ arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Araştırmada etiketlenmenin etkilerinin cinsiyete göre anlamlı farklılıklar göstermemesine karşın, yaş değişkeninin çocukların kendilerine ilişkin üstün yeteneklilik düşüncesi üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca duygusal zekâ puanlarında cinsiyete göre anlamlı farklılıklar olduğu, kız çocukların erkeklerden daha yüksek puanlar aldığı görülmüştür. Araştırmanın dikkat çeken sonuçlarından biri, baba öğrenim durumu ile duygusal zekâ toplam puanları arasındaki anlamlı farklılık olmuştur. Lisans ve üzeri öğrenim durumuna sahip babaların çocuklarının duyguları yönetme ve duygusal zekâ puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Yapılan bu araştırmanın sonucunda çocukların öz bilinçlerine ilişkin puanları arttıkça kendilerinin üstün yeteneklilik etiketine ilişkin puanlarının azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla, duygusal zekâ puanları yükseldikçe kişinin üstün yeteneklilik etiketinden olumsuz anlamda daha az etkilendiği sonucuna varılmıştır. Araştırmada annelerden elde edilen bilgiler de çalışmanın nicel bölümünde elde edilen bilgileri destekler niteliktedir. Anneler çocuklarının gelişim özelliklerinden bahsederken sıklıkla duygusal gelişime yönelik vurgu yapmış, çocuklarının duyguları paylaşma, duyguları tanıma ve yönetme gibi konularda güçlük yaşadığını ve bu konularda yoğun desteğe ihtiyaç duyduklarını dile getirmişlerdir. Dolayısıyla bu çalışma, bir yandan da üstün yeteneklilik etiketinin olumlu yönleri olsa da, psikolojik, duygusal ve sosyal bir takım yükümlülükleri olduğunu da hatırlatmaktadır.Anahtar Kelimeler: Etiketlenme, duygusal zekâ, üstün yeteneklilik,

Investigation of Emotional Intellıgence Competence and Perception of Labeling in Gifted ChildrenIn this study, it was aimed to determine gifted intelligence and labeling situations of talented children and emotional intelligence competencies. The children and their mothers who have received a gifted talent who continue to work in the Science and Art Centers (BİLSEM) located in the province of Ankara have been included in the study. A mixed model combining quantitative and qualitative research techniques was used as a research model. In the quantitative dimension of the study, the 'General Information Form' prepared by the researcher with the aim of collecting information about the gifted children and their parents and the 'Perceptions of Using the Emotional Intelligence Competencies of the Students' developed by Titrek (2004) were used to determine the emotional intelligence qualities of children. In addition, to obtain information on the gifted talent label of gifted children, the 'The Scale of Identifying the Perception of the Labeling of the Talents' scale was developed and validity and reliability studies were conducted with 300 gifted children. As a result, the model has good compatibility with the data and reliability scores of all sub-dimensions are found to be at desired level in the reliability results. In the qualitative aspect of the research, the 'interview form' was used by the researcher to get in-depth knowledge about how their mothers assessed their superior ability status and their emotional intelligence qualities. As a result of the research, it was found that there was a significant relationship between labeling in the quantitative dimension of the research and emotional intelligence. Although the effects of labeling in the study did not show any significant differences according to sex, the age variable was found to have an effect on the children's thinking about their own superiority. There was also a significant difference in emotional intelligence scores according to sex, with female participants receiving higher scores than men. One of the remarkable results of the study was the significant difference between the father education status and the emotional intelligence total scores. Fathers of children with bachelor and undergraduate status were found to have higher emotional intelligence and emotional intelligence scores. As a result of this research, children's scores on their self-awareness increased as their score on the giftedness label decreased. Therefore, the higher the emotional intelligence scores, the less likely that the person is negatively affected by the superiority label. The information obtained from the mothers in the research also supports the information obtained in the quantitative part of the study. Mothers who participated in the research emphasized emotional development frequently while talking about the developmental characteristics of their children. Therefore, this study also reminds us that while the positive label of the giftedness label is a set of psychological, emotional and social obligations.Key Words: Being Label, Emotional İntelligence, Being Gifted