Bedruddîn b. Mâlik ve belâgat ilmindeki yeri

Abstract

Bedruddîn b. Mâlik, köklü devletlerin yıkılıp yeni devletlerin kurulduğu çalkantılıbir dönemde hayatını sürdürmüştür. Bununla beraber huzur ve istikrarından dolayıikametgahı Dımaşk, belâgat başta olmak üzere ulemâ için çekim merkezi haline gelmiştir.Kadim medeniyetlerden de etkilendiğini düşündüğümüz Arap belâgatı, Câhiliye veİslamiyet'in ilk dönemlerinde şiir ve hitabet gibi alanlarda kendini göstermeyebaşlamıştır. Abbâsî devletinin ilk döneminde değişik kültür ve medeniyetlerinetkileşimleri neticesinde ivme kazanarak, yazarın yaşadığı yüzyılda oluşum sürecinitamamlamıştır. Bu dönemde Bedruddîn b. Mâlik tarafından el-Misbâh fî ihtisâri'l-Miftâhisimli eser kaleme alınmıştır. Zaman ve zemin bakımından belâgat ilminin zirve yaptığıbir dönemin ürünü olan bu eser, kendinden önce kaleme alınan kaynaklarda geçenmuhteviyatı toplayarak, daha sonra yazılanlara aktarmıştır. Belâgat ilminde adeta birköprü görevi gören eser, bu münasebetle yazarın bu alandaki önemini de ortayakoymaktadır.Bir giriş ve üç bölümden oluşan çalışmamızın giriş kısmında, konunun tanımı,kapsamı, amacı, araştırmanın metodu ve kaynakları ile yapılan benzer çalışmalar elealınmıştır. Birinci bölümde, yazarın hayatı, kişiliği ve eserleri incelenmiştir. İkincibölümde, yazarın yaşadığı yüzyılın ilmî-kültürel alt yapısı ile belâgat ilminin tarihçe,tanım, kısımları ve ekolleri işlenmiştir. Üçüncü bölümde ise yazarın el-Misbâh fîihtisâri'l-Miftâh isimli eserinin analizi yapılarak, belâgat ilminde kullandığı dil ve üslupçerçevesinde görüşleri değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler: Bedruddîn b. Mâlik, Belâgat ilmi, el-Misbâh fî ihtisâri'lMiftâh, Sekkâkî, Miftâhu'l-'ulûm

Badraddin Ibn Malık lived in a turbulent period when powerful states weredestroyed and new states were established. However, Damascus, due to the peace andstability, became a center of science, especially rhetoric. The Arabic rhetoric, which wethink was influenced by ancient civilizations, began to show itself in areas such as poetryand rhetoric in the early periods of Jahiliyya (Pre-Islam Era) and Islam. In the first periodof the Abbâsid State, it gained momentum because of the interactions of different culturesand civilizations and completed the formation process in the century in which the authorlived. During this period, Badraddin Ibn Malık wrote a work named al-Misbah fi Ihtisaral-Miftah. As it can be seen, the work, which is a turning point sample of rhetoric in termsof time and ground, collected the contents of the references written before it andtransferred it to what were written later. The work, which acts as a bridge in the scienceof rhetoric, also reveals the importance of the author in the field.In the introduction part of the study, which consists of an introduction and threeparts, similar studies with the topic, scope, purpose, method and sources of the researchare handled. In the first part, the life, personality and works of the author are examined.In the second part, the scientific and cultural background of the century in which theauthor lived, the history, definition, sections and schools of the science of rhetoric werestudied. In the third part, the author's work titled `al-Misbâh fî Ihtisâr al-Miftâh` was beanalized and her opinions were evaluated within the framework of language and style thatis used in the science of rhetoric.Keywords: Badraddin b. Malık, science of rhetoric, al-Misbah fî ıhtisar al-Miftah, Sakkakı, Miftahu'l-Ulum