Jan Švankmajer filmlerinin çoklu anlatımı

Abstract

Bu çalışma Çek sürrealist Yönetmen Jan Švankmajer sinemasının temelini oluşturan nesneler dünyasının, nesnenin disiplinlerarası tanımları ve konumları dâhilinde dolaylı olarak konumlanan gizli olan özne'nin keşfine, aynı zamanda Švankmajer filmlerinde plastik olarak üretilen nesnenin sürreal sinemaya yansımasının zihni kışkırtan metanın düşsel dönüşümlerini incelemeye yönelik bir çalışmadır. İlk insan kap-çanak-çömlek temel ihtiyaçlar hiyerarşisinin ilk basamağından vitrin süs eşyalarına uzanan arzu aşamasına geçmiş ve nesnenin işleyişleri değişkenlik göstererek çeşitli formlara bürünmüştür. Şimdilerde evlerimizde vitrinlerimiz yok belki ama dokunmatik teknolojilerin primitive dokunsal hafıza ile kurduğu ilişki bağlarımız var. Sanırım insan türünün en kısa sürede geçiş yaptığı ve entegre olduğu teknoloji, dokunmatik teknolojik devrimdir. Bu bağlamda dokunsallığın da tekrardan yeniden konumlandığı yeni imgesellikler oluşturduğu aşikâr. Švankmajer'insinemasıdijital efektlerden arınmış sinema anlayışı değişen dünyaya karşın analog bir dokunsallıkla oluşturduğu nesnenin fetiş tavrını, politize edilmiş, içselleştirilmiş olanla iç içe geçirerek oluşturmuş olduğu kara mizahla sunmaktadır. Švankmajer'in, `nesnenin özgürleşmesi özne'nin de özgürleşmesine olanak sağlar` düşüncesinden hareketle, filmlerinde ruhsal deneyim,bedeninsınır ve aşkınlığıolgularıirdelenmekte, Švankmajer sineması ve sürrealizm arasındaki ortak imgeler karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca filmlerindeki öznel olan ile ötekinin bakışı arasındaki ilişki de bu çalışmanın içeriğini oluşturmaktadır.

This study aims to examine the world of objects underlying the cinema of Czech Surrealist Director Jan Švankmajer, in boundaries of disciplinary definitions and positions of object; the discovery of null object positioned indirectly in substance; and at the same time imaginary transition of mind provoking meta of reflection to surreal cinema of object produced as a plastic in Švankmajer films. The first humankind transited from the first step of pot, bowl, jug basic needs hierarchy to demand stage extends over the showcase ornaments and functions of objects wrapped up in various forms by differing. Nowadays, maybe we do not have showcase in our homes but we have relation connections established by touch technologies with primitive tactual memory. I think, touch technology revolution is the technology that humankind is transited and integrated in shortest period. In this context, it is obvious that tactuality is repositioned and created new fictitiousness. Švankmajer cinema offers the fetish behavior of objects created by an analog tactuality, with a dark comedy that he created by interlacing it with the politicized and internalized one, against a world purified from digital effects whose cinema perception is changing. The concepts of spiritual experience, boundaries and habits of the body are scrutinized in his films with reference to Švankmajer's idea of `liberation of an object provides subject to liberalize`; and the common images between Švankmajer's cinema and surrealism are comparatively discussed. Also, the relation between the subjective one and the other's view in his films constitute the content of this study.