Bütünleşik beden eğitimi dersi ve yaratıcı drama eğitiminin ortaokul öğrencilerinin özel gereksinimli akranlarına yönelik tutumları ve empati becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

Araştırmanın amacı Bütünleşik Beden Eğitimi (BBE) derslerinin ve Yaratıcı Drama (YD) eğitimlerinin ortaokul öğrencilerinin, özel gereksinimli bireylere yönelik tutumları ve empati becerileri üzerindeki etkisini incelemektir. Bunun yanı sıra araştırmada öğrencilerin engellilik algısı da incelenmiştir. Araştırma için Pendik İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün yazılı onayı alındıktan sonra kolayda örnekleme yöntemi ile üç okul belirlenmiştir. Bu üç okuldan her biri BBE, YD ve kontrol grubu (KG) olarak atanmıştır. Araştırmaya BBE grubundan 22 öğrenci (13 kız + 9 erkek) YD grubundan 29 öğrenci ( 17 kız + 12 erkek), kontrol grubundan 24 öğrenci ( 14 kız + 10 erkek) katılmıştır. BBE, YD ve kontrol grubunun yaş ortalamaları 10 dur ( X: 10,00). BBE grubu ve YD grubu uygulama grupları olup sekiz hafta boyunca haftada bir gün, günde bir ders saati programlar uygulanmıştır. BBE grubunda katılımcılar, özel gereksinimli öğrencilerle birlikte, uyarlanmış grup etkinliklerine sırasıyla, harekete sürükleyici etkinlik, işlevsel-grup etkinlikleri, bütün grup etkinlikleri olarak sınıflandırılan etkinliklere dahil olmuşlardır.YD grubuna özel gereksinimli bireyler dahil edilmeyip, engelli bireyleri tanıma, engelli bireylere destek olma, başarılı engelli sporcuları tanıma, engellilerin yaşadığı zorlukları anlama ve çözüm üretebilme vb. konularda hazırlanmış plan künyelerine uygun etkinlik ve canlandırmalara katılmışlardır. Araştırmada nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma araştırma yöntemi uygulanmıştır. Veri toplama araçları olarak Arkadaşlık Aktivite Ölçeği (AAÖ), Sıfat Kontrol Listesi (SKL), Çocuklar ve Ergenler İçin Empati Ölçeği (ÇEEÖ) ve yarı yapılandırılmış soru formu kullanılmıştır. Ölçekler ve yarı yapılandırılmış soru formu, BBE, YD kontrol gruplarına, sekiz haftalık uygulama döneminden bir hafta önce ve bir hafta sonra uygulanarak veri toplama işlemi gerçekleştirilmiştir. BBE grubunun SKL (ön test, X̄: 27,27 SS: 5,48; son test, X̄: 31,40 SS: 4,21) ve AAÖ (ön test, X̄: 57,04 SS: 5,99; son test, X̄: 61,31 SS: 4,70) son test puanlarının ön test puanlarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur (P<,05). YD grubunun, SKL (ön test, X̄: 26,48 SS: 5,14; son test, X̄: 28,65 SS: 4,06), AAÖ (ön test, X̄: 55,75 SS: 6,38; son test, X̄: 60,65 SS: 3,98) ve ÇEEÖ (ön test, X̄: 13,27 SS: 3,32; son test, X̄: 14,79 SS: 2,94) son test puanlarının ön test puanlarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur (P<,05). AAÖ ve SKL yönünden karşılaştırıldığında BBE grubunun son test puanlarının (AAÖ; X̄: 61,31 SS: 4,70; SKL; X̄: 31,40, SS: 4,21) KG'nin son test puanlarından (AAÖ; X̄: 54,33 SS: 8,16; SKL; X̄: 27,83, SS: 5,54) istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur (P<,05). AAÖ yönünden karşılaştırıldığında YD grubunun son test puanlarının (AAÖ; X̄: 60,65 SS: 3,98) KG'nin son test puanlarından (AAÖ; X̄: 54,33 SS: 8,16) istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur (P<,05).Bu sonuçlar, BBE uygulamalarının ön test, son test ve KG ile arasındaki son test puanlarına bakılarak, katılımcıların özel gereksinimli bireylere yönelik olumlu tutum geliştirmelerine katkı sağladığını, ancak empati becerileri üzerinde olumlu bir etkisi olmadığını ortaya koymaktadır. YD ve KG arasındaki son test puanlarına bakıldığında YD uygulamalarının katılımcıların özel gereksinimli bireylere yönelik olumlu tutum geliştirmelerine BBE uygulamalarından daha az katkı sağladığı fakat ön ve son testlere bakıldığında empati becerisi geliştirmede etkili olduğu belirlenmiştir. KG'nin ön ve son testleri aralarında anlamlı bir fark bulunmamıştır (P>,05). BBE, YD ve kontrol grubundan elde edilen nitel verilerden; (a) engellilik türü, (b) engellilik algısı, (c) engelli bir bireyle arkadaşlık (aynı takımda yer almak, birlikte etkinliklere katılmak), (d) engelli bireylere yönelik duygular, (e) engelli biri ile arkadaşlığı hakkında diğer kişilerin düşünceleri, (f) engelli bir bireyin beden eğitimine ve spora katılımı olmak üzere altı temaya ulaşılmıştır. BBE ve YD gruplarının engellilik algısı ile ilgili uygulama sonrasında olumlu yönde bir gelişme gözlenmiştir. KG'nin uygulama öncesi ve sonrası engellilik algısında değişiklik gözlenmemiştir.Elde edilen sonuçlar doğrultusunda okullarda Beden Eğitimi dersleri bütünleşik ortamlarda yapılabilir ve tipik gelişen öğrenciler özel eğitim sınıfları ile birlikte beden eğitimi dersine katılabilirler. Özel gereksinimli öğrencilerin olmadığı okullarda YD yöntem olarak kullanılabilir. Böylece tipik gelişim gösteren çocuklar özel gereksinimli akranlarına karşı empati kurabilir ve olumlu tutum geliştirebilir. Anahtar kelimeler; bütünleşik beden eğitimi, yaratıcı drama, özel gereksinimli birey, ortaokul öğrencileri, tutum, empati

The aim of the research is to review the Integrated Physical Education (IPE) courses and Creative Drama (CD) trainings, secondary school students' attitudes towards individuals with special needs and empathy planning. In addition, the perception of disability to work in the study was also examined. After obtaining the written approval of Pendik Regional National Education Directorate for research, it is for three schools with easy sampling method for research. IPE, CD and control group was appointed as (CG). 22 students from the IPE group (13 girls + 9 boys) 29 students from the CD group (17 girls + 12 boys), 24 students from the control group (14 girls + 10 boys) participated in the study. The average age of IPE, CD and control group is 10 (X: 10,00). IPE group and CD group are practice groups and programs are applied as one hour course once a week during a period of eight weeks. Participants in IPE group are included in the adapted group activities, respectively, activities that are classified as action-taking activities, functional-group activities, and all group activities together with special needs students.Individuals with special needs are not included in the CD group, but they participated in activities and demonstrations suitable for plan identity tags prepared for subjects such as recognizing disabled individuals, supporting disabled individuals, understanding the difficulties experienced by disabled individuals and producing solutions. In the research, a mixed research method in which quantitative and qualitative methods were used together was applied. As the data collection tools, the Friendship Activity Scale (FAS), the Adjective Checklist (AC), the Empathy Scale for Children and Adolescents (ESCA) and the semi-structured questionnaire were used. The scales and the semi-structured questionnaire were applied to the IPE, CD control groups one week before and one week after the eight-weeks application period and data collection was performed. It was determined that the IPE group's AC (pretest, X̄: 27,27 SS: 5,48; posttest, X̄: 31,40 SS: 4,21) and FAS (pre-test, X̄: 57,04 SS: 5,99; post test, X̄: 61.31 SS: 4.70) final test scores are statistically higher than the pretest scores on a significant level (P <, 05). It was determined that the CD group's AC (pre-test, X̄: 26,48 SS: 5,14; post-test, X̄: 28,65 SS: 4,06), FAS (pre-test, X̄: 55,75 SS: 6.38; pretest of posttest, X65: 60,65 SS: 3,98) and ESCA (pre-test, X̄: 13,27 SS: 3,32; posttest, X̄: 14,79 SS: 2,94) final test scores are statistically higher than the pretest scores on a significant level (P <, 05). Compared to the FAS and AC aspects, the final test scores of the IPE group (FAS; X̄: 61,31 SS: 4,70; AC; X̄: 31,40, SS: 4,21) statistically higher than final test scores of CG (FAS; X̄: 54 , 33 SS: 8,16; AC; X̄: 27,83, SS: 5,54) on a significant level (P<,05). Compared to the FAS aspect, the final test scores of the CD group (FAS; X̄: 60,65 SS: 3,98) are statistically higher than final test scores of CG (FAS; X̄: 54,33 SS: 8,16) on a significant level (P<,05). By looking at their pre-test, final test scores and scores of final test between CD, these results reveal that IPE applications contribute to the participants' positive attitude towards individuals with special needs but it does not have a positive effect on empathy skills. Considering the final test scores between CD and CG, it was determined that CD applications contributed less to the participants' positive attitudes towards individuals with special needs, but were effective in developing empathy skills when the pre-test and final tests were examined. No significant difference was found between the pre and post tests of CG (P>,05). From the qualitative data obtained from IPE, CD and control group; six themes were obtained such as (a) type of disability, (b) perception of disability, (c) friendship with an individual with a disability (taking part in the same team, participating in activities together), (d) emotions for people with disabilities, (e) thoughts of other people on his/her friendship with an individual with a disability, (f) the participation of an individual with disabilities in physical education and sports. A positive development was observed after the implementation regarding the disability perception of IPE and CD groups. No change was observed in the perception of disability before and after the implementation of CG.In line with the results obtained, Physical Education lessons can be carried out in integrated environments and typical developing students can attend physical education lessons with special education classes. CD can be used as a method in schools without students with special needs. Thus, children with typical development can empathize and develop a positive attitude towards their peers with special needs. Keywords; integrated physical education, creative drama, special needs individual, secondary school students, attitude, empathy