Türk halk müziği metrik yapısının tesbit ve tasnifinde karşılaşılan problemler ve çözüm yolları

Abstract

ÖZET Bu çalışma tema olarak Türk halk müziğinin metrik yapısının ele alınıp incelendiği ve çeşitli yönleriyle değerlendirildiği biçiminde bir içeriğe sahiptir. Tezin amacı. Türk halk müziğinin metrik yapısının tespit ve tasnifinde (sınıflandırma) karşılaşılan temel problemleri ortaya çıkarmak ve bu problemlere çeşitli yönlerden çözüm aramaktır. Bu amaçla, genel olarak problemler üzerinde, sebep-sonuç seyrinde anlatılan konular, başlıca altı bölümde incelenmiştir» Girişten sonraki II. Bölümde Türk halk müziğinin metrik yapısıyla ilgili, günümüze kadar Türkiye'de ve Türkiye dışında yayımlanan bazı kaynaklar taranmış ve içerikleri kronolojik olarak özet bir tarzda anlatılmıştır. Bu arada özellikle kaynakların biribiriyle olan benzer ve farklı tarafları değerlendirilerek, başlıca dört temel problem ortaya çıkarılmıştır. Buna göre s - a) Türk halk müziğine ilişkin metrik terminolojinin çeşitli müzikologlarca farklı terimlerle ifade edildiği ve kavramların teknik özellikleri hakkında yeterli olma yan bilgilerin verildiği saptanmıştır. b)Türk halk ezgilerinde görülen usullerin tespiti konusunda ortaya atılmış fikir ve inceleme yöntemlerinin, biribirini tutmadığı ve bunun sonucu olarak, ezgilerin metrik tespitinde çeşitli yanlışlıklara ve çelişkilere düşüldüğü sonucu ortaya çıkarılmıştır. vııc) Metrik yapı bakımından oldukça renkli ve zengin olan Türk halk müziği usullerinin tasnif edilmesi için çeşitli müzikologlarca ortaya atılan tasnif şekillerinin, genel olarak biribirini tutmadığı ve karşılıklı tenkidlerin yapıldığı belirlenmiştir. d) incelenen kaynaklarda, Türk halk müziği usullerinin yurt sathında ne şeklide dağılım gösterdiği ve hangi iç kuruluşlarıyla yer aldıkları hakkında sönük ve yeter siz bilgilere rastlanmıştır. Neticede, kapsamlı bir ezgi taramasının çok gerekli olduğu probleminin varlığı tespit saptanmıştır. Konu anlatımının bundan sonraki kısmı, daha çok yukarıda belirlenen problemlere çözüm aramak şeklinde geçmiştir. Bu nedenle: 111. Böl umde yukarıda tespit ettiğimiz temel problem lertien birincisine çözüm yolları aranmıştır» Bu. amaçla önce `metrik yapı` kavramının ne olduğu ve hangi unsurlardan meydana geldiği üzerinde açıklamalı ve örneklemi bilgiler verilerek çözümler üretilmiştir. Metrik yapının iki kolu olan ritmik yapı (ses, hareket, vurgu., düzüm, usul) ve metrik sistem (metronom, birim zaman, mertebe, düzüm vuruşları) unsurları açıklığa kavuşturulmuştur. Bölümün sonunda THM 'n in metrik yapısını oluşturan elemanlar, kümesel yöntemlerle gösterilmiştir. Çalışmamızın IV. Bölümünde, daha önce belirlediğimiz problemlerden ikincisi ele alınmıştır. I. Bölümde incele nen kaynaklarda ve TRT THM Repertuvarında yapılan yanlış usul -ölçü tespitleri ve usulleri acısından defolu, çıkan ezgiler üzerinde durularak çözümler aranmıştır. Bölüm içeriğinde, problem teşkil eden bir çak natal ı ezgi incelenerek nota örnekleri verilmiştir. V. Bölümde, genel itibariyle THM usullerine sağlıklı bir tasnif sistemi getirilmesi acısından içerik kazandırılmıştır. Bunun için özellikle THM Usulleri ile ilgili çeşitli müzik adamları tarafından gerçekleştirilen tasnif şekillerinin özet sonuçları verilmiştir. vıiiVI. Bölümde ise tez çalışması süresince usulleri açısından taradığımız 4000 civarında ezginin çeşitli istatistiki sonuçları tablolar ve grafikler üzerine yansıtılmıştır. Verilen tablolar ve grafikler konu bütünlüklerine göre şöylece değerlendirilmiştir. ilk önce, TRT THM ezgilerinin usul özelliklerinin iller genelindeki dağılımları ile ilgili istatistiki sonuçlar tablolar ve grafikler halinde verilmiştir. Ardın dan aynı işlem THM enstrümantal ezgileri açısından yapılmış ve gene illere göre dağılım sonuçları tablo ve grafikler halinde yansıtılmıştır. Daha sonra enstrümantal ve sözlü ezgilerin ortak dağılım sonuçları, bölgesel alanlara göre dağıtılmıştır. En sonunda ise sözlü ve enstrüman tal ezgilerin usul özellikleri THM Repertuvarı içinde genel bir tablo ve grafikle sonuçlandırılmıştır. ıx

SUMMARY PROBLEMS FACED IN IDENTIFICATION AND CLASSIFICATION OF TURKISH FOLK MUSIC'S METRIC STRUCTURE AND THEIR SOLUTIONS This study concern about the metric structure of Turkish Folk Music and its evaluation from different points of view. The aim of the thesis is to specify the problems seen in identification and classification of Turkish Folk Music's metric structure and to find out solutions to those problems approaching them from diffe rent aspects» The thesis consists of six chapters in which the problems are explained on basis of cause and results logic» In the 2nd chapter after Introduction» the resources about the metric structure of Turkish Folk Music printed in Turkey and abroad are examined and their contents are summarized in a chronological way» Four basic problems specifield after evaluation of similar and different findings of the resources are as follows; a) It was noted that metric terminology of Turkish Folk Music was explained in different terms by various musicologs and insufficient information was given about the technical characteristics of the concepts. b)It was concluded that ideas and survey methods put forward in order to identify the rhythm in Turkish Folk Music are not consistent with each other which results in varius errors and confusions in identification of metric structure of Turkish folk sonqs.cilt was specified that in general there is an in consistency among and debate aboute the classification technics put forward by varies musicologs in order to classify the rhytim in Turkish Folk Music which is rich and colorful in terms of metric structure» d)The resources examined revealed insufficient in formation about how the Turkish Folk Music rhythms are grouped on different regions of Turkey and their structu ral differences. Finally, the existance of a problem noting that `a comprehensive folk song survey is needed` was specified» Other chapters deals mainly with the searches for solutions to the aforementioned problems» The 3rd chapter tries to find out solutions to the caos in metric terminology specified above. The solutions are proposeo by stating the definition of `metric struc ture` concept and its attributes in the first place ana by providing examples to the informations given. In addi tion to these explanation and definitions made by some musicologs on terminology &re given as many as possible. At the end of the chapter the elements forming.the metric structure of Turkish Folk Music -are shown through tables and grouping methods as follows. A presentation By Tables Metric Structure i.Ritmic Structure 2. Me trie System i.1.Sound 1.2. Mo vemen t İ.3. Velocity 2.1.Metronom 2. 2. Birim Zaman (=Tıme unit) 2.3.Mertehe(=TempQ of time un 1 1 ) Kii »4. Vurquı'=Accent ) 1. 5. Ty pes of Düzüm (=Rhytmic pattern) 1.6. Usul ler (=Rhy thms) 2. 4. Düzüm Vuruşları (=Count of düzüm) 2. 5. ölçü ler and ölçü Vurusl ar ı ( =Measures and Count of Measures) B) Presentation By Groupings a)lietric Structure {Rhythmic structure. Metric system} b)Rhythmic Structure {Sound, Movement, Velocity, Accent, Rhythmic patterns, Rhythm) c) Metric System {Metronom, Time Unit., Tempo of time unit, Count of rhythmic patterns, Measures, Count of measures} cl)Metric structure {Rhythmic structure (Sound, Movement »Velocity. Accent, Types of rhythmic pat terns, Rhythms); Metric System (Metronom, Time Unit, Tempo of time unit. Count of Rhythmic patterns, Count of Measures 5 } In the 4th chapter, reasons of wrong rhythm and measure identifications found in Turkish Radio and Tele vision's Repertuar and other resources are emphasized. Reasons of the problems found during the survey on folk songs whose musical metric dictation was erroneously made are stated under the following captions? i »Personal Errors a) Errors of local musicions bjErrors of researches; Errors due to insufficient education, system and methodology background of researchs :ncıErrors of musicians who dictate the songs in musical terms s Erroneous dictation of folk songs due to insufficient musical knowledge and capacity of dictating people d)Musical dictation differences due to different comprehension of metric and rhytmic structure by each person 2. Technical Errors a) Unrequired division of rhythmic completeness by measure lines b) Placing the rhythms into some other structures- different than that of its natural one cjErrors due to confusion between rhythms of 6/8 and 2/4 d '»Giving an unrelated rhythmic example to explain a specific rhythm e) Ignoring the character of rhythm by making large scale measuring in order to keep the completeness of wording f )Conf 1 icting musical dictations which is the result of different measuring interpretations of musicians in Turkish Folk Music Society g)Repeating the errors while making musical dictation of folk songs whose rhythmic identification was erroneously made h) Negligence and conflicts seen in identification of metronom, time unit and tempo of time unit. Klii iHats of musical dictations about the subjects are given on comparative basis while explaining the reasons of technical errors stated above. Correct musical dictatins of compared folk songs a.re given after their wrong musical dictations. The 5th chapter is about bringing a reliable classi fication system to Turkish Folk Music rhythms in general. For that reason,, summarized conclusions of classification methods realised by various music men are given. In the first part a comparison base is provided by giving simi lar and different classifications all together. Later on, the requirement of a new classification of our rhythms is noted after emphasising the importance of a reliable classification system. At the end of the chapter a more comprehensive classifications dicipline is proposed and detailed explanations are made, examples a.re given. Ac cording to the classification system proposed, Turkish Folk Music rhythms s>.re reclassified as follows; AJBasic RhythmsC Rhythms with 2 and 3 countly) B) Combined Rhythms 1. Combined Rhythms not having Aksak characteris tics (Rhythms with 4 and 6/4 countly) 2. Combined Triple Rhythms (6/S, 9/8, 12/8, 18/8 rhythms) 3. Combined 'Aksak Rhythms (Rhythms with 5, 7, 8, 9, 10 countly) C) Complex Rhy t hms ( Rhythms > greater than or equal to 11 countly) 1. Complex Rhythms whose period roes not change within the folk song. 2. Complex Rhythms whose period may change within the folk sona XXVAfter the classification system above the rhythms are explained one by one and count of measures are stated by diagrams. Musical dictation of rhythms are presented in the `musical dictation` part at the end of the thesis. In the 6th chapter, statistical findings of almost 4000 folk songs surveyed during the thesis preparation stage are given in graphics and tables. In terms of con tents, graphics and tables are grouped as fol lows s In the first place, graphical and tablewise statis tical results of rhythmic characteristics of worded Tur kish Folk Songs found in the repertuar of Turkish Radio and Television are given on city basis. Secondly j the same process is done for Turkish Folk Music instrumental songs and the grouping per city is reflected in table and graphical forms. Thirdly, the total distribution of instrumental and worded songs are given on basis og regions. Finally, the rhyhmic characteristics of instrumental and worded songs within the Turkish Folk Music are summerised by a general table and graphics. KV