XIX. yüzyıldan günümüze kanun sazında üslub

Abstract

ÖZET XIX. YÜZYILDAN GÜNÜMÜZE KANUN'DA ÜSLÛP Meral AZİZOĞLU lO.yüzyılda büyük İslâm alimi Farabî tarafından icad edildiği rivayet edilen kanun, aslında köken bakımından Antik Çağ'a, Eski Mısırlılar'a, Sümerler' e ve dünyanın daha birçok farklı medeniyetlerine uzanan bir tarihin ve coğrafyanın ürünüdür. İcadından sonraki uzun tarihsel süreçte kanun, bir takım değişiklik ve eklemelerle bugünkü şeklini almıştır. Son yüzyıla kadar makamları çalmak için kanunîler, seslendirmek istedikleri makama göre akortlarını yaparak bu sazı icra ederler; küçük değişiklikleri, yani bemol ve diyezleri ise parmak uçlarıyla tellere bastırarak elde ederlerdi. Bu durum sazın sınırlarını daralttığı, icrasını zorlaştırdığı için mandal dediğimiz dökümden yapılan metal parçacıklar kullanılmaya başlandı ve enstrümanın sınırları genişletilerek icrası daha pratik hale getirildi. Kullanımdaki geniş alan, farklı özelliklere sahip müzisyenlerle birleşince birçok değişik icranın ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Çağlara ve kültürel değişimlere bağlı olarak müzik ve müzik anlayışı da değişiyor. Özelilkle bizim müziğimizde enstrümanın icrası bestekârden çok icracının müzik kültürüne, sosyal çevresine ve müzik anlayışına bağlıdır. VIII

SUMMARY STYLE AT KANUN FROM THE 19th CENTURY TO NOW Meral AZIZOGLU Although incention of the kanun is ascribed to the great 10th century. Islamic scholar Farabi in fact it is an instrument whose roots go back much further to the Ancient Egyptians, the Sumerians, and many other ancient civilisations geographically wide apart. A long process of modification over the centuries shaped the kanun as we know it today. Until the last century Turkisch musicians had to adjust the strings according to the mode of each composition they phayed in addition to presseing the tips of their fingers onto the strings to sharpen or flaten the pitch slightly where necessary. Since this limited the range of the instrument and made changing modes a labourious process. When this broad spectrum of application is joined with musicians of diverse attributes the kanun naturally founds a place for itself in many different types of munic. Particularly in Turkish music, the style of playing is dependent not su much on the composer as on the musical culture and viewpoint of the musician. IX