Taahhüt firmalarında finansal analiz ve banka kredi analizine etkileri

Abstract

TAAHHÜT FİRMALARINDA FİNANSAL ANALIZ VE BANKA KREDİ ANALİZİNE ETKİLERİ ÖZET Bankacılık sektörü, kullandırılan nakit kredilerin geri ödemesinin iki kaynaktan yapılmasını hedeflemektedir. Bunlar, birinci çıkış yolu olarak nitelendirilen ve işletmenin faaliyetlerinden elde edilen gelirler ile ikinci çıkış yolu olarak nitelendirilen teminatlardır. Günümüz bankacılığı her kullandırılan kredide, kredinin hangi amaçla kullandırılacağını, nerede kullanılıp, hangi kaynaklardan ve ne zaman kapatılacağını öğrenmek istemektedir. Bankalar, bu bilgileri, kredi kullandırdığı firmadan, firmanın yaptığı işlerin göstergesi olan finansal raporlardan öğrenmek isterler. Bu amaçla bankacılık sektörü, kredi taleplerini detaylı olarak incelemek, kredilerin banka politikalarına uygun olarak kullandınlıp kullandırılmadığını ve geri ödeme kaynaklannı değerlendirerek incelemek ister. Bu incelemeleri yaparken de çeşitli analiz yöntemlerine ihtiyaç duyar. Bankacılıkta kullanılan kredi analiz yöntemleri, finansal verilerin analizi ve finansal olmayan verilerin analizi olmak üzere ikiye aynlır. Finansal olmayan verilerin analizi, faaliyetler ve teminat yaratma gücü konusunda firmanın risk düzeyini algılamaya yararken, finansal verilerin analizi ise somut verilere dayanır ve finansal analiz teknikleri ile incelenir. Ancak finansal verilerin hesaplanmasından daha önemlisi, ortaya çıkan finansal analiz sonuçlarının yorumlanmasıdır. Bankalar, firmaları kendi analiz departmanlan aracılığıyla incelemelerine rağmen, bir banka, bir firmaya kredi verebilmek için uğraşırken, başka bir banka, o firmadaki kredi riskini kapatmak için uğraşabilmektedir. Aynı firmanın kredibilitesi, bir bankada çok iyi olarak yorumlanıp, kredi kullandırılmaya çalışılırken, diğer banka için çok kötü yorumlanıp, kredileri kapatılmaya çalışabilmektedir. Bu nedenle, kredi analizi kapsamında yapılan finansal veri analizi çalışmalan, analizi yapan her banka için matematiksel anlamda aynı sonuçlan vermesine rağmen, bu verilerin ve analizlerin yorumlanması aşaması, her bankaya göre farklılık göstermektedir. vıııTaahhüt sektörü gerek faaliyetsel özellikleri, gerekse de muhasebe sisteminden kaynaklanan farklılıklardan dolayı diğer sektörlere göre farklıdır. Türkiye'nin gayri safi milli hasılasına önemli katkısı olmasına, diğer sektörleri etkileyecek yapısı olmasına, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri yoluyla yıllar itibariyle önemli miktarlarda döviz girişi sağlamasına rağmen, Türkiye'de en büyük işverenin kamu olması ve kamu yatırımlarının ekonomideki dalgalanmalara ve krizlere hassas olması nedeniyle taahhüt sektörü, risk payı çok yüksek olarak değerlendirilen bir sektördür. Bu nedenle, birçok banka, bu sektörü kredilendirmekten uzak durmaya özen göstermektedir. Ancak sektörün yapısını bilen ve bu risk yapısına göre analiz formatı geliştirebilen bankalar ise, yıllar itibariyle bu sektörden çok ciddi kazançlar sağlayabilmektedirler. Taahhüt sektörü firmaları, proje bazında faaliyet gösterirler. Bu kavram, her projenin gelir ve giderlerinin farklı takip edildiğini ve projelerin karlılığının firmanın karlılığını direkt olarak etkilediğini ifade etmektedir. Faaliyet özellikleri dışında, Türkiye'deki müteahhitlerin ortaklık yapıları incelendiğinde, aile şirketi yapısında oldukları, kurumsallaşmanın olmadığı veya çok az olduğu, firma kurucularının teknik bilgi düzeyleri yüksek, ancak finans bilgi ve tecrübe düzeylerinin çok yüksek olmadığı ve yönetim yapılarının patron kararları yönünde olduğu görülmektedir. İştirak yapıları da, sektörün özelliklerine paralellik göstermekte ve genelde makine firmalan ve turizm iştirakleri olduğu göze çarpmaktadır. Taahhüt sektörünün kullandığı terimler, diğer sektörlerde pek karşılaşılmayan terimlerdir. Kredinin geri ödemesi aşamasında, en önemli kaynak olan faaliyet gelirlerinin taahhüt sektöründeki karşılığı, `hakediş` veya `istihkak` gelirleridir. Hakediş kavramı, isminden de anlaşılacağı gibi, taahhüt firmasının işi yapıp, karşılığında hakettiği alacağı ifade etmektedir. Ancak diğer sektörlerde olduğu gibi taahhüt sektöründe de alacaklar anında ödenmediği için, bu sektörde alacaklar kalemi, bekleyen hakedişler kavramı ile ifade edilmektedir. Bekleyen hakedişlerin bankacılıktaki önemi büyüktür. Çünkü bankalar verdikleri kredileri bekleyen hakediş gelirlerinden gelecek nakit akışı ile tahsil etmeyi planlayarak kredi kullandırırlar. Bu sektörde en çok kullanılan ikinci terim ise taahhüt sektöründe fiyat farklannı yansıtan `eskalasyon`dur. Taahhüt sektöründe projeler uzun süreli olup, gelecek yıllara devrettiği için, işin tutarının ve hakedişlerin tutarlarının değişmesi, enflasyon oranlannda artması hem taahhüt sektörü, hem de bankacılık sektörü açısından önem taşımaktadır. IXTaahhüt sektörünün muhasebe sistemindeki farklılıklar, taahhüt sektörü firmalarını diğer firmalardan ayrılan en önemli özelliğidir. Proje bazında yapılan harcamalar ve hakedişler, bilançoda yıllara yaygın inşaat harcamaları ve yıllara yaygın inşaat hakedişleri kalemlerinde incelenirler. Harcamalar kalemi, bilançoda aktifler içinde, hakedişler kalemi ise bilançoda pasifler içinde yer alırlar. Proje tamamlanana kadar, yıllar itibariyle, proje gelir ve giderleri aritmetik olarak toplanarak bilanço içinde yer aldığından ve projeler tamamlanmadan proje gelir ve giderlerinin, gelir tablosuna yansımaması, ancak projenin tamamlanması durumunda, yıllar itibariyle yapılan harcama ve hakedişlerin bir anda gelir tablosuna yansımasından dolayı, taahhüt firmalarının likidite, borçluluk, aktif ve karlılık yapısı analizlerinin, bu sektöre özgü analiz teknikleri ile yapılması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Kredi analizi, finansal ve finansal olmayan verilerin analizinden oluşmaktadır. Taahhüt firmalarının yapısal ve muhasebe sistemlerinin işleyişi diğer firmalara göre farklılıklar gösterdiği için, finansal verilerinin analizi için kullanılacak bir tekniğe ihtiyaç bulunmaktadır. Bu nedenle, taahhüt sektöründe kullanılabilecek bir finansal analiz tekniği önerilmiştir. Bu aşamada, finansal verilerin analizi, bilanço ve gelir tablosu yerine taahhüt firmalarının proje bazında faaliyet göstermeleri özelliğinden yola çıkarak Proje Statü Raporu üzerinden yapılabilir. Proje Statü Raporu Analizi, taahhüt sektörünün farklılıklarını dikkate alarak hazırlanmış bir finansal tablo analizidir. Proje Statü Raporu üzerinden yapılan analiz çalışması, taahhüt firmalannın kullandıkları nakit kredileri, faaliyetlerinden elde ettikleri gelirle geri ödemelerini analiz edebilmek amacıyla önem taşımaktadır. Taahhüt sektöründe finansal olmayan verilerin analizi de, en az finansal verilerin analizi kadar önemlidir. Çünkü diğer sektörlerde karşılaşılmayan birçok risk faktörü, finansal olmayan verilerin analizi sonrasında ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın iki farklı bölümünde, üç adet taahhüt firmasının finansal analizi yapılmış ve bu analizlerin sonucunda taahhüt firmalarının farklılıklannı dikkate almayan bir analiz yapılması durumunda, ortaya çıkan bilgilerin kredilendirmenin doğruluğu hakkında yol göstermekte yetersiz kaldığı sonucuna varılmıştır. Ancak, sektörün farklılıkları dikkate alınarak yapılan finansal analiz sonucunda, firmaların finansal açıdan nereye gittiğinin daha kolay anlaşılabildiği ve kredilendirme aşamasında çok önemli bilgiler verdiği görülmektedir. Bu sonuç, önerilen finansal analiz tekniğinin kullanım alanı bulacağı düşüncesini güçlendirmekte ve taahhüt firmalarının analizi aşamasında yol göstereceği ümidini vermektedir. Bu tezdeincelenen üç adet taahhüt firması Türkiye'de ve dünyada taahhüt firmalan arasında önemli oranda iş hacmine sahip Türk taahhüt firmalarıdır. Ancak projeler hakkında yapılan detaylı analiz çalışmaları nedeniyle, firmalar A, B, ve C Rrması olarak incelenecek, Proje Statü Raporu analizlerinde de devam eden projelerinin gerçek isimleri verilmeyecektir. Bu tez çalışmasında önerilen finansal analiz tekniği yoluyla, taahhüt sektörünü analiz eden kurumların, risklerin analizinde amaca yönelik bir analiz formatına sahip olması sağlanırken; taahhüt firmalan da finansal pozisyonlarını daha iyi analiz edebilen ve projelerin kredilendirilmesi sırasında, projelerin ve kendilerinin içinde bulunduğu riskleri anlayarak talep edilen krediler için daha doğru kararlar verebilen bir bankacılık sektörü ile çalışabilecektir. XI

FINANCIAL ANALYSIS IN CONSTRUCTION COMPANIES AND THE EFFECTS TO BANKING CREDIT ANALYSIS SUMMARY Banking sector aims the loans should be repaid from two different sources. These are the incomes of the lent company and the collateral, which can be defined as the first way out and second way out respectively. Banking sector today wants to know the objective of the loan, where it is going to be used and when and from which resources it will be repaid. Banks require the financial statements of the companies in order to assess the aforementioned information. Consequently, banks to evaluate the credit demands in detail by studying the demands whether they are in compliance with the credit policies of the bank and the repayment sources are reliable. During these studies, banks need various types of methods for analyzing. The credit analysis methods used in the banking sector are classified in two groups as financial analysis and non-financial analysis. Non -financial analysis gives information about the operations of the company and the risk level of its capability to provide collateral, whereas financial analysis depends on the numerical data and implemented by financial analysis methods. The most important stage of the financial analysis is the interpretation of the results. Sometimes the results of the financial analysis may be interpreted differently by the banks. For example, although a bank analyzes a company in order to open a credit line by their in-house credit departments, during that period, some other bank or banks may want to close the credit line of the same company basing on the same numerical results of the financial analysis. This example shows that the credibility of the same company can be assessed differently by the banks. Due to that reason, the interpretation of the results of the financial analysis is highly important for the final decisions of the banks in opening credit lines. Contracting industry is different compared to the other industries from operational and accounting principle point of views. Although having great added XIIvalue to the GNP by itself and by its sub-contracted industries and increasing the export facilities, the contracting industry in Turkey is still assigned as one of the most risky industry due to the reason that main client is the government and related organizations of Turkey and the government is easily affected from the fluctuation in the economy. On account of this situation, many banks in Turkey either hesitate to provide credit lines or assess the contractors with ultimate care. But the banks, which are very well acquainted about the structure of the contracting industry, their working principles in accounting and which make financial analysis consciously and considering their differences to the other industries, can earn significant amount of money from this industry. Construction companies work in project basis. This statement means that the incomes and expenditures of each project are counted separately in project basis and the profitability of a project affects the profitability of the construction company directly. When the structure of the construction companies in Turkey are analyzed, besides their differences to the other industries, it is observed that most of them are family owned companies without professionally organized, supporting that the decisions are given by the elders and the founders are generally civil engineers with high technical and practical capabilities but with incapable knowledge and experience in finance. Their subsidiaries and partnerships are in parallel to their core business and these construction companies generally establish and/or share construction-machinery-trading and tourism companies. The technical phrases and/or the words in the construction industry can hardly be used in the other industries. The operational income, which is the most important source for the banks during the re-payment of a loan, is worded as the incomes from `interim payments` for the construction industry. Interim payments mean that the contracting company will be paid for each quantity of civil work performed during the construction period. Like in the other industries, as the interim payments are generally not paid by the clients on time, in the accounting departments of construction companies, these receivables are worded as `waiting interim payments`. This wording has great importance for the banks, since they approve the credit lines considering the cash flow generated from these interim payments being guarantees for the repayment of the loans. The other frequently used word in the construction industry is `escalation`, which corresponds to the price differences due to the inflation and devaluation. As the projects in this industry are long-term and continue for years, the change of the quantity of work and prices XIIIin the contracts due to the inflation and devaluation play important role both for the contractors and the banks. The differences in the accounting system distinguish the contractors from the other industries. The expenses, costs and the interim payments for each project are observed as the distributed construction expenses and distributed interim payments over the years in the balance sheets. Expenses/costs statement stand in the asset side of the balance sheets whereas the interim payment statement is put on the liability side of the balance sheets. Due to the facts that the interim payments and expenses/costs of each project are not included in the income statement before the contracts are completed and these income and expenses/costs are added up arithmetically to be inserted into the balance sheet till the completion of the contracts and furthermore, also due to the expenses/costs and the interim payments filed for years are brought into an income statement at the time of the contract completion dates, there is a vital need to introduce special financial analysis to assess the liquidity, debt, asset and profit structure of these contracting companies in the construction industry. Credit analysis is implemented by the analysis of the financial and non- financial data. Considering the differences of the structure and accounting system of the contracting companies compared to the other industries, it is essential to develop a new method to analyze the financial data. With this respect, a new method of financial analysis, that can efficiently be used for the contracting industry is developed and presented herein. Hence, instead of balance sheets and income statements, the analysis of the financial data is made through `Project Status Report` considering the contracting industry operates on project base. Analysis of the Project Status Report is a financial table analysis attributed to the specialty of the contracting industry explained above. This analysis is very important to assess whether the lender (contractor) is capable to repay the loans with its operational income. In the contracting industry, non-financial data analysis is as significant as the financial data analysis, because the risk factors, which do not even encountered in the other industries are well observed by using non-financial data. The financial analysis of three contracting companies is performed in two different part of this study and in the first part, it is observed that if the differences of the contracting companies are not clearly taken into consideration, the results of the analysis are insufficient to justify the credit decisions. In the second part of the XIVstudy, the results of the financial analysis, which is accounting the specialty of the contracting industry, give justifiable information securing the credit decision in addition to the right assessment of the contracting company. These results empower that the recommended method of financial analysis shall find an application ground in the banking sector and shall lead the credit departments to secure the credit decisions. The contracting companies analyzed in this thesis are Turkish contracting companies which have significant amount of projects not only in Turkey but in the world as well. As the projects, which are analyzed during the financial analysis of the contracting firms, involve secret information about the contracting firms, the names of the contracting companies will be named as A, B, and C Firm and also the names of the projects used in this thesis will not reflect the real project names. By the help of the financial analysis method recommended in this thesis, the organizations in charge to analyze the contracting industry shall attain an analysis format to assess the risks very efficiently; the contracting industry members shall work with the banking industry, which is very much capable of financially analyzing these contractors and also financially locates both itself and the contractors in the right position before giving the right decisions for the credit demands. XV