Elektronik bankacılık ve risk yönetimi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada sanal bankacılığın bugüne kadar izlediği gelişim incelenerek, yakın döneme ilişkin beklentiler ile bankaları bekleyen fırsat ve zorluklar üzerinde durulmuştur. 1990'lardan itibaren internetle başlayan süreç, son dönemde kablosuz iletişimi mümkün kılan GSM teknolojilerinin gelişmesiyle sanal ticaret ve bankacılık kavramlarının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Özellikle WAP, GPRS, Bluetooth ve 3. nesil mobil teknolojiler sayesinde finans sektöründe ürün çeşitleri hızla artarken, pazarlama ve işlemlerin gerçekleştirilme biçimleri değişmeye başlamıştır. Bu tip teknolojik değişimler yeni hukuki düzenlemelere gereksinim yaratmıştır. İnternet hukuku üzerine uluslararası düzeyde bir çok düzenleme yapılmıştır. Ülkemizde de değişimlerin gerektirdiği yasal düzenleme çalışmaları sürdürülmektedir. Hukuki altyapı, özellikle elektronik ortamda çeşitlilik gösteren ödeme araçlarının işlerlik kazanması için önemlidir. Ödeme araçları temelde kart tabanlı ve yazılım tabanlı olmak üzere ikiye ayrılmakta, yaygınlaşmaya başlayan akıllı kart teknolojisi ve elektronik para uygulamaları bu iki grup için en önemli iki örneği oluşturmaktadır. Ödeme araçlarının yanısıra, gelişen teknoloji bankacılık kanallarının da çeşitlenmesine neden olmuştur. ATM ve POS gibi kullanılmakta olan araçlar sürekli gelişip yenilenirken, telefon, ofis, internet bankacılığı ve mobil bankacılık gibi yeni kanallar doğmuştur. Özellikle internet bankacılığı diğerlerinden ayrılarak öne çıkmış, yeni bir bankacılık anlayışı yaratmıştır. İnternet bankacılığının kullanımının yaygınlaşmasıyla sektörde yeni bankalar faaliyet göstermeye başlarken eski bankalar da rekabet güçlerini artırmak için internet şubeleri oluşturmuşlardır. Bu konuda dünya bankaları arasında farklı yaklaşımlar benimsenmiştir. İnternet şubelerinin kullanımının artması ve internetin sahip olduğu teknolojik olanaklar sayesinde kişilerin her tür finansal hesaplarına aynı ekrandan ulaşımınısağlayan `hesap birleştirme` uygulamaları geliştirilmiştir. Bir çok banka, internet alanında başarılı olabilmek ve pazara, girişte geç kalmamak için finansal fonksiyonlara ağırlık verip teknolojik altyapı ve arka ofis uygulamaları konusundaki yazılım ihtiyaçlarını `outsourcing` yoluyla karşılama stratejisini benimsemişlerdir. Mobil bankacılık, müşterilerin kablosuz cihazlar aracılığıyla internet sitesine erişip işlem yapmalarına olanak veren dağıtım kanalıdır. Mobil bankacılığın dayandığı teknolojinin sahip olduğu kişiye özgü hizmet sunabilme avantajı sayesinde internet bankacılığından farklı olarak sadece teknoloji konusunda bilgili gruplara değil, daha geniş kitlelere ulaşması beklenmektedir. Televizyon bankacılığı da dijital televizyon teknolojisi sayesinde geliştirilen ve alternatif dağıtım kanalları arasında en geniş kitleye ulaşabileceği öngörülen dağıtım kanalıdır. Türkiye'de bankalar, müşterilerine sayı ve fonksiyon bakımından bir çok Avrupa ülkesiyle karşılaştmlabilir düzeyde alternatif dağıtım kanalı sunmalarına rağmen bu kanalların kullanım oranlan açısından Avrupa ülkeleri arasında son sıralarda yer almaktadır. Türkiye'de kullanıma sunulan ilk sanal bankacılık kanalı ATM ve POS'lardır. Bunu, telefon bankacılığı, internet şubeleri, WAP uygulamalarıyla mobil bankacılık ve televizyon bankacılığı izlemiştir. Akıllı kartlar ve Avrupa'da ilk kez Türk bankaları tarafından sunulan sanal kartların da kullanımı hızla artmaktadır. Ayrıca, internet üzerinden yapılan alışverişlerin artmasıyla büyük bankalar da aracılık ettikleri ödeme işlemlerini kolaylaştırmak ve hızlandırmak için kendi bünyelerinde e-ticaret siteleri oluşturmuşlardır. Son beş yılda teknolojide yaşanan gelişmelerin hızı, orta ve uzun vadede gerçekleşebilecek değişimleri ve bu değişimlerin fmans sektörünü ne zaman ve hangi noktaya ulaştıracağı konusunda kesin tahminler yapmayı zorlaştırmaktadır. Bu yönde yaşanacak değişimin finans sektörünü sadece geleneksel halinden çıkarmakla kalmayıp aynı zamanda yapısal değişikliklere yol açarak yeni iş modellerini ortaya çıkarması beklenmektedir. Özellikle, mobil iletişim cihazlarının daha fonksiyonel ve yetenekli duruma getirilmesiyle, bireysel ve kurumsal iş ilişkilerinin daha fazla yaygınlaşması, derinleşmesi ve çalışma koşullarının radikal değişikliklerle yüzyüze gelmesi, yerel ve uluslararası fiyat ve kalite rekabetinin şiddetlenmesi kaçınılmaz görülmektedir. vı

SUMMARY In this paper is studied about the development of electronic banking within a short time and the recent expectations, opportunities and difficulties, which are attended from the banks. The process, beginning from 1990's with the internet and with the development of GSM-Technology, which makes possible the non-cable communication, caused in the last period of the time to appear the concepts like e-commerce and e-banking. Especially thanks to WAP, GPRS, Bluetooth and Third Generation Mobile Technologies, in finance sector are the variety of products rapidly increased, while the form of fulfillment and marketing are started to change. Technological developments like these are creating a need to the new legal arrangements. Too many international orders are prepared on internet law. Required studies for the legal arrangements depends on these developments are kept on in our country too. Legal infrastructure is especially important for the getting productivity of the payment tools, which indicate a diversity in the e-environment. Payment tools are basically seperated on two : Card Based and Software Based. The Smart-Card Technology started to become widespread and e-money applications are the best sample for these two groups. Besides the payment tools, the developing technology caused the variety of banking channels. Tools to be used, like ATM and POS, are continuous developing and renewed, while the new channels, like the phone, office, internet and mobile banking, are arising. Especially the internet banking has a difference from the another and is going to be most important and creating a new banking intelligence. While the usage of internet banking channels are becoming widespread, the new banks in banking sector are beginning to act and the old ones are constituting `internet branchs`, for increasing their competition power. The Banks on all over the world appropriate different strategies in these topic. Thanks to the increasing level of usage of internet branch and technological possibility of internet, the `account unifying` applications are improved, which make the arrival possible, from one screen to all financial accounts of people. Many banks vnappropriate the `outsourcing` strategy to serve their software needs for back-office applications and technological infrastructure, in the same time they concentrate on financial functions for becoming success in internet area and for not to be delayed at entering to the market. Mobile Banking is a distribution channel, that gives an opportunity to the customers for arrival to the website of a bank, for making their financial transactions with non- cable tools. Thanks to the `personal service advantage` of the mobile banking technology, is expected to arrive more people, not only for the technological well- informed people, different from the internet banking. TV-Banking is also a distribution channel, which is expected to arrive to the widest mass of people between the other alternative distribution channels, because of the improving digital television technology. In spite of the turkish banks present alternative distribution channel comparable with many european country from the point of view of quantity and function, they are on the last row between the european countries according to the level of usage of these channels. The first e-banking channels presented in Turkey are ATM's and POS terminals. After these came, phone-banking, internet branch, WAP applications, mobile banking and tv-banking. The level of usage of Smart Card's and the e-cards, which are presented first by turkish banks in Europe, are significantly increasing. Besides, the big banks constitute web sites for e-commerce to speed up and facilitate the payment transactions mediated by them, because of the increasing `e-shopping capacity` via internet. Because of the speed of the developments on technology in the last five years, is getting harder to guess absolutely, what will be the changes in middle and long term and when and where will these changes take the finance sektör from. It is expected that such these changes will not only remove from the traditional situation of finance sektör, it will in the same way cause to the structural changes and introduce new business models. Especially after making the mobile communication tools more functional and capable, it seem to be unavoidable, to become widespread and deepen of the individual and institutional business relations, to meet with the radical changes on working conditions face to face and to become more severe of the domestic and international price and quality competition. viu