Bağlama düzeyinde (LA-RE-Mİ) çeşitli pozisyonlar üzerinde geiştirici egzersiz ve eser uygulamaları

Abstract

ÖZET Ilk şekli Orta Asya Türkleri tarafından yaklaşık 2000 yıl önce `Kopuz` olarak bilinen çalgı, daha sonraki asırlarda Türklerin geniş coğrafyalara yayılmasıyla birlikte değişik ebat ve türevlerde icra edilmeye devam ettirilmiştir. Özellikle Anadolu'ya gelen Oğuz boyları tarafından bu saz hiç bir zaman terk edilmemiş ve hayatın her safhasında icra edilmiştir. Yaklaşık 1000 yıllık süreç içerisinde; cura, ırızva, bulgari, çöğür, tanbura, üç telli, dokuz telli, oniki telli, divan, meydan sazı v.b. gibi daha çok halk arasında saz adıyla tanınan bu çalgı, son 70 yılda bağlama adıyla yaygınlaşarak günümüz eğitim ve sanat çevrelerince bu isimle anılmaya başlanmıştır. Bağlama ve ailesi, Cumhuriyetten sonra ulusal bilincin de yerleşmesinin ardından yapısal, timsal, sanatsal ve çalış teknikleri açısından büyük aşamalar ve değişimler geçirerek günümüzde tüm dünya çalgıları içerisinde özgün bir yer edinmiştir. Bununla birlikte Türkiye'de son 50 yıl içerisinde başta TRT Radyoları ve Türk Müziği doğrultusunda kurulan konservatuarlarda olmak üzere, özellikle son 30 yıl içerisinde kent merkezlerinde hizmete giren çeşitli kurum ve kuruluşlarda (Halk Eğitim Merkezleri, Mûsiki Cemiyetleri, Kültür Merkezleri, Belediyeye bağlı Konservatuarlar, Özel dersaneler v.s.) oldukça yaygın olarak öğretilip icra edilmeye başlanmıştır. Bu gelişmeler neticesinde bağlama, çalış ve akort teknikleri bakımından oldukça zengin bir kişiliğe ve içeriğe bürünmüştür. Sonuçta karşımıza 20'ye yakın düzen (akort şekli) ve birçok yöresel ve kişisel tezene ve parmak tekniği ile araştırılmayı ve geliştirilmeyi evrensel standartlara zorlayan haklı bir yer edinmiştir. Dolayısı ile yapılacak olan çalışmaların bundan böyle sanatsal ve bilimsel değeri yüksek orkestral yapılar içerisinde solo ve toplu olarak icrasına yönelik yeni metod, egzersiz ve eserlerin üretilmesi gerekmektedir. Yukarıdaki görüş ve idealler çerçevesinde yaklaşık 1 yılda hazırlanan bu çalışmada 1. bölümde bağlamanın tarihi, gelişimi, icrasal ve yapısal içeriği, 2. bölümde ana düzenler ve bağlama düzeni, 3. bölümde Bağlama düzeninde pozisyonlar, 4. bölümde Bağlama düzeninde geliştirici egzersizler ve 5. bölümde Bağlama düzeninde geliştirici eser uygulamaları ele alınmış ve CD kayıtları ile birlikte ekte sunulmuştur. vıı

SUMMARY The instalment whose prototype was known to the Far Eastearn Turks as `Kopuz` about 2000 years ago, has continued to be used in different sizes and functions as Turks continued to spread to wide geographies. Especially the Oğuz tribe had never left this instrument and had used it in every stage of their lives. The instrument which, in approximetely 1000 years, been known with many different types and names (like cura, ırızva, bulgari, çöğür, tanbura, three stringed, nine stringed, twelve stringed, divan, meydan sazı) but been known with the name `saz` among people, has adopted the name `bağlama` among educational and art environment in the last 70 years has been known with this name. Bağlama and its family having great steps and changes sturactural, tonal, artistic and playing techniques, earned itself an authentic place among world's instruments. Besides, it has been Widely taught and played with the faundation of TRT radios and Turkish Music conservatories in the last 50 years and with the establishment of various foundation and centers in cities ( like Public Education Centers, Music Societies, Culture Centers, Municipial Conservatories and private courses) in the last 30 years. As a result of these developments bağlama has gained a rich individuality and content in respect to playing and tuning techniques. As a result we have an instrument that forces the limits of research and development to universal standarts in respects of its tunes over 20 (tuning style), many regional and personal finger techniques. Thus from now on new studies should be on production of new methods, exercises and artworks, in orchestral structures either solo or collective with high arthistic and scientific values. In the first chapter of this study prepared in frame of above views and ideals for the previous year, history, development and performance and structural content of bağlama is mentioned, in the second chapter main tunings and bağlama tuning, in the third chapter positions on bağlama tuning, on the fourth chapter developed exercises in bağlama tuning and finally in the fifth chapter developed work applications in bağlama tuning are mentioned. VIII